Gestalt Yaklaşımı
Dünya genelinde, son dönemde çok fazla ön plana çıkan Gestalt koçluk, içerisinde bulunulan duruma odaklanan bir koçluk yöntemidir. Bu koçluk anlayışının temelinde, geçmişin bıraktığı izler ile geleceğe dair planlamalar arka planda kalmaktadır; asıl hedef, bireyin bugüne odaklanmasını sağlamaktır. Süreç içerisinde, yüzeyden başlayan bir anlayışla birlikte her bir bireyin deneyimleri yakından takip edilmektedir. Amaç, herhangi bir şekilde, bireyin bilinç altının araştırılmasına odaklanmamaktadır.
Asıl hedef, mutlak olarak mevcut ve farkında olanla bireyin düşüncelerini şekillendirmesini sağlamaktır.
Gestalt koçluk yönteminde, farkındalık unsuru iyileştirici ve gelişimi sağlayan bir araç olarak görülür. Bu noktada da bireylerin, deneyimlerine odaklanarak çevrelerinde olanları ve yaşadıklarını anlamlandırmaları konusunda bir çaba söz konusudur. Gestalt koçlukta geçmiş, dipsiz bir kuyu olarak görülmek sureti ile bireyin, oradaki hatıralar ve düşünceler ile boğuşmasına izin verilmez.
Bunun yanı sıra, bireyin deneyimlerinin, gelecek için belirsizlikler yaratmasının da önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle de sabit bir şekilde, bireyin bugünde kalmasını sağlamaya çalışmak, Gestalt koçluğun temel hedefi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde, mevcut ana dek ortaya çıkan olaylar doğal olarak kabul edilmekte ve mevcut an buna göre yaşanmaya çalışılmaktadır.
Deneyim unsurunun çok fazla ön plana çıkarıldığı Gestalt koçluk yönteminde, fikirler ve anıların, tam olarak birer deneyim şeklinde işlev görmedikleri dile getirilmektedir. Bu koçluk anlayışına göre deneyim unsurunun içeriği son derece geniş olmakla birlikte içerisine duyguları, algıları, davranışları, görüntüleri, düşünceleri ve fiziksel hissi de dahil etmektedir.
Gestalt koçluk, bireylerin, sürekli olarak bu eksende kalmaları ve buna göre bir yaşam sürdürmeleri adına onları teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Özellikle de deneyim konusundaki farkındalığın arttırılması ve deneyimlerin kazanımlarını ortadan kaldıran hususları engellemek adına çevredeki tüm olumlu ve olumsuz unsurların göz önünde bulundurulmasına dair bir bilinç kazandırılmaya çalışılmaktadır.
Gestalt koçlukta, bireyin entelektüel kapasitesinin gelişiminin arttırılması, yaşamsal olayların analiz edilmesi gibi unsurların göz ardı edilmesi, buna istinaden de deneyim unsurunun, doğru şekilde ifade edilmek sureti ile bireylere aktarılması söz konusudur.
Gestalt koçlukta kullanılan deneyimsel metodoloji, koçların, bireylerin deneyimlerini dinledikçe onları keşfetmesini ve onlarla gerçekleştirilecek olan paylaşımların da buna göre şekillenmesine yardımcı olmaktadır. Bu noktada önemli olan, Gestalt metodunu benimsemiş olan bir koçun, son derece yaratıcı ve esnek bir şekilde iletişim kurmaya çalışmasıdır. Bu, koç ile birey arasındaki ilişkisinin, büyüleyici bir keşif sürecine dönüşmesine yardımcı olmaktadır.
Koçun ortaya koymuş olduğu yaratıcı deneyler, bireyin dünyada var olmasının yeni yollarını denemesi için bir fırsat sağlar. Gestalt koçlukta, problem çözme olasılıkları ortaya konarak, bireyin kendisini yeni deneyimler ile şekillendirmesine çalışılmaktadır. Bu deneyimlerin, bireyin yaşamının bugününe heyecan ve canlılık katması beklenmektedir.
Gestalt temelli koçluk, birbiriyle bağlantılı bir dizi kavramla desteklenmektedir:
– Şimdiki-merkezli farkındalık: Farkındalık, iyileştirici ve büyümeyi sağlayan bir unsur olarak görülür. Koçluk süreci, mevcut ve farkında olanla değerlendirilerek bireyin deneyimini takip eder.
– Bireyin benzersiz deneyimine vurgu: Bireysel deneyim, anılar ve fikirlerin yanı sıra duyguları, algıları, davranışları ve beden duyumlarını içerir ve her birey için bir gerçeği ifade etmesinden dolayı onurlandırılır ve saygı duyulur.
– Yaratıcı deneyler: Bireyin ve koçun ortak çabaları, koçun bireyin deneyimine karşı önsezi “test ettiği” ve buna göre değişiklik yaptığı deneysel metodoloji yoluyla gelişimi ve keşfi teşvik eder.
– İlişki: İlişkisellik, değişim sürecinin merkezindedir. Koçun mevcudiyeti, diyalogu ve görünürlüğü, birey ve koçun birlikte yaratılan ilişkisini karakterize eder.
Gestalt koçluğun çerçevesin koç, bireyin işinde güçlü bir rol model olarak hareket etmesi için bir var olma, mevcudiyet çerçevesi yaratma yolu sunar. İnançların, değerlerin ve tutumun insanların ilişkilerini nasıl etkilediğine, değişime nasıl tepki verdiklerine ve dolayısıyla iş hedefleri üzerindeki etkisine odaklanır. Daha rasyonel yaklaşımların artık çözüm sunmadığı durumlarda netliği ve keşfi teşvik eder.
Gestalt Terapi
Gestalt terapi yöntemine bağlı koçlukta, hayatta kalmanın merkez unsuru olarak görülen insan deneyimleri ile birlikte olaylar arasında ilişkisellik kurabilmek, bireyin kendisini iyi hissetmesi ve iyi düşünmesi adına son derece önemlidir. Gestalt koçluğun genel görüşüne bireyler, kendileriyle olumlu bir ilişki içinde olduklarında ve buna paralel olarak başkalarıyla iyi ilişkiler kurduklarında daha aktif birer birey haline gelmektedirler. Bu süreçte Koçun varlığı, diyalogu, özgünlüğü ve görünürlüğü, Gestalt terapi yöntemi açısından kritik bir değere sahiptir.
Gestalt koçluk ilişkisi, bireylerin ne yaptıklarının, nasıl yaptıklarının, kendilerine değer verebilmeleri ve kendilerini kabul edebilmeleri için değişimi harekete geçirmek için sahip oldukları seçeneklerin daha fazla farkında olmalarına yardımcı olur. Özellikle iş dünyası açısından değerlendirildiğinde, bu destek, bireylerin iş arkadaşları ya da müşterilerle kurulan ilişkide, bu tür süreçlerin değerini anlamalarına yardımcı olur.
Martin Buber‘in varoluşçu felsefesine dayanan Gestalt Koçluk, “Ben ve Sen” kavramını benimsemektedir. Bireyler, başkaları tarafından bilinmeye ve başkalarını tanımaya açık olduğunda, otantik ilişkinin gerçekleşmesi söz konusudur. Başka bir deyişle, Gestalt koçlukta, “Benim doğrularımı bilmenizi istiyorum ve ben de sizin doğrularınızı bilmek istiyorum.” düşüncesi ön plandadır. Süreç içerisinde taraflar, kendilerini ayrı bir “Ben” ve ayrı bir “Sen” olarak farklılaştırmak sureti ile tanışmaktadırlar. “Bir parçası olma” cesareti “kendi” olma cesaretinin temel bir unsurudur ve “kendi” olma cesareti “bir parçası olma” cesaretinin temel bir unsurudur.
Gestalt koçluğu yaklaşımları (bir birey, bir ekip, bir ortaklık veya bir organizasyon için olmasına bakılmaksızın), bireylerin durumlarına son derece saygılı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Gestalt koçluğu, bireyin olabileceği en etkili kişi olması adına destek ve meydan okuma arasında bir denge yaratmaktadır. Derin saygı ile birlikte güven de ortaya çıkmaktadır. Güven, koçluk ilişkisinde hayati bir unsur, içinde çalışmak için güvenli bir kaptır. Bu güvenli kalıp, yaratıcı deneyler için bir atmosfer yaratabilir ve yeni davranışlara, tutumlara, hislere vb. yol açabilir.
Gestalt koçluğunda koçlar ve bireyler sorumlulukları kabul etmekte ve ilkelerinin daha geniş sosyal alana yayılmasına çalışmaktadırlar. Bir başka deyişle, Gestalt koçluk, tüm insanlara saygı gösterilmesini, özellikle de aralarındaki farklılıklara yüksek saygı gösterilmesini talep ederek, sosyal hayata insancıl, eşitlikçi bir yaklaşımı destekler ve insanları bu ilkeleri toplum genelinde yaşamaya teşvik eder. Sosyal sorumluluk, sorumluluğun gerçek temelini oluşturan “gerçek” ve “nitelikli” iletişimin varlığına dayanmaktadır. Gestalt koçluk, bireylerin sosyal ilişkilerinin bu kişisel deneyimin önemli bir parçası olduğu bilincine dayanmaktadır.
Gestalt koçluk programlarına katılan bireyler;
– Şimdiki zamanda süreçlerin nasıl işlediğini, daha iyi anlamakta,
– Koçluk ilişkisinin bir değişim aracı olarak önemini kendi yaşamlarında deneyimlemekte,
– Güçlü bir etki altında kendilerinden nasıl faydalanacaklarını öğrenmekte,
– Yaşam döngüsü içerisindeki değişim sürecini anlamakta ve dirençle çalışmayı deneyimlemektedirler.
Gestalt koçluk süreçleri, kişisel ve grup deneyimlerinden ‘anında’ öğrenme fırsatları ile teorik anlayışın bir ön koşulu olarak son derece deneyimsel olacak şekilde tasarlanmıştır. Gestalt teorisi ve pratiği, bireyler, ekipler ve kuruluşlarla çalışmak için çok etkili ve güçlendirici bir değişim sürecidir; insanların nasıl iletişim kurduğuna ve birbirleriyle nasıl ilişki kurduğuna dair daha fazla anlayış ve farkındalık getirir. İnsan işleyişine bir yaklaşım olarak, canlı ve insan olmanın ne olduğuna dair bir anlayış sunar ve Doğu felsefesi, alan teorisi, felsefe, psikanaliz ve Gestalt psikolojisi gibi çok çeşitli çalışma alanlarından etkilenmektedir.
Uluslararası pratikte, Gestalt koçluğun sahip olduğu temel inançlar, aşağıdaki koçluk uygulamalarına dönüşmektedir:
– Koçluk sürecinin bir parçası olarak kişinin kendi hislerine, duygularına ve düşüncelerine katılmasıdır. Benliğin etkili ve uygun kullanımı, Gestalt koçunun kişisel duyumları, duyguları ve düşünceleri izlemesini ve ayırt edici bir şekilde paylaşmasını gerektirir.
– Gözlemler, yorumlar ve yargılar arasında ayrım yapmak ve seçici olarak paylaşmaktır. Çeşitli kaynaklardan (bireylerin kendi raporları, koçun danışan davranışı ve diline ilişkin gözlemleri ve kendisinin ve başkalarının davranış ve dile tepkileri) elde edilen veriler doğru bir şekilde tanımlanmalı ve danışan adına uygun şekilde kullanılmalıdır.
– Birey ile diyaloğa dayalı bir ilişki kurmaktır. Benliğin etkin kullanımı ve kişinin kendi içini seçici bir şekilde paylaşması yoluyla, bireyin içini koçla paylaşırken kendini güvende hissetmesi için gerekli olan güven ve samimiyeti nasıl oluşturacağını bilmek önem arz etmektedir.
– Dirençle tanışmak ve saygıyla çalışmaktır. Gestalt koçluğunda direnç, algılanan tehdit karşısında uyarlanabilir bir strateji olarak anlaşılır ve bu nedenle bireyler için önemli bilgi ve enerjiyi tutan yapıcı bir güç olarak onurlandırılır ve birlikte çalışılır.
– Danışanın öğrenmesini, denemesini ve eyleme geçmesini desteklemektir. Gestalt yaklaşımı, doğası gereği hem deneyimsel hem de deneyseldir ve dolayısıyla niyette (işlemsel olmaktan çok) dönüşümseldir.
– Olumsuz geri bildirimlerden ve başarısızlıklardan, müşterilerin özbilgilerini artıracak ve sürdürülebilir öğrenmeyi ve değişimi destekleyecek şekillerde yapıcı bir şekilde yararlanmaktır. Başarısızlık deneyimi, düzgün bir şekilde ifade edildiğinde ve dikkate alındığında, genellikle başarı deneyiminden daha değerli dersler sunar.
– Müdahalelere bağlam ve sistem temelli bir bakış açısının dahil edilmesidir. İstemciler birden çok ortamda bulunur ve daha büyük sistemlerin bir parçası olarak işlev görür; bunlar öz-örgütlenme algılarını ve kalıplarını etkiler. Kişiler arası, grup ve organizasyonel çalışma düzeylerini belirlemek ve müdahaleleri belirli ve ilgili sistem düzeyine uyarlamak esastır.
– Kendini koç olarak kullanma konusunda daha fazla ustalık geliştirmek ve bunu bireylere telkin etmektir. Koç, kimlik ve eylem arasındaki uyumu modeller ve böylece bireylere aynı şeyi kendileri için nasıl başarabileceklerini öğretir ve ilham verir.
– Farklı kültürleri, geçmişleri ve bakış açılarını onurlandırmak ve onlarla çalışmaktır. Çeşitliliği kucaklamak ve çoklu gerçekleri takdir etmek, Gestalt koçunun kritik yetkinlikleridir.
Gestalt koçluğunda merkezi bir öğreti olarak benlik kullanılmaktadır ve benliğin bu şekilde kullanılmasıyla Gestalt koçu, bireyin farkındalığını destekleyen bir “varlık” kurar. Her koç, benzersiz kişisel deneyimlerden ve bilgiden yararlanacağından ve her koçluk ilişkisi, koçun benliği kullanması için benzersiz fırsatlar sunacağından, benliğin bu kullanımı, kuralcı ya da normatif bir şekilde öğretilemez. Böylece Gestalt koçları, danışan farkındalığını artırmak için en uygun görünen gözlemleri seçici bir şekilde, bireyle paylaşmayı öğrenir.
Değerlerin fazlasıyla ön plana çıkarıldığı Gestalt koçluğunda birey, başlangıçtan itibaren çevresel koşullar açısından bir bütün olarak, sağlıklı ve becerikli bir varlık olarak kabul edilmektedir. Bu tutum, koçluk faaliyetini, geleneksel olarak bireyin bir şekilde eksik olduğunu ve düzenlenmiş bir iyileştirmeye ihtiyacı olduğunu yorumlayan “terapi” faaliyetinden ayırır. Gestalt koçluğu, “terapötik”, iyileştirici problem çözmeden kaçınır; bunun yerine bireyin ihtiyaçlarını karşılamak ve hedeflerine ulaşmak için gerekli kaynaklara zaten sahip olduğu önermesini kabul eder.
Terapi ve Gestalt koçluğu arasındaki diğer bir ayrım, danışan için koruyucu bir işleve hizmet eden uyarlanabilir ve pozitif bir güç olarak direnç kavramında görülebilir; direnç yenilmemeli veya yok edilmemeli, bunun yerine bireyin yapıcı işlevini tanımasını ve enerjisini mevcut durumda bir destek olarak yeniden yönlendirmesini sağlayacak şekilde bilinçlendirilmeli ve üzerinde çalışılmalıdır.
Gestalt koçluğu, danışanların ihtiyaçlarını karşılama ve arzulanan hedeflere ulaşma konusundaki içsel kapasitelerine müdahale eden alışılmış davranışsal ya da düşünce kalıplarının farkındalığa getirilmesini vurgulamaktadır. Farkındalık olmadan hiçbir etkili eylem tasarlanamaz, ifade edilemez ya da gerçekleştirilemez.
Bir farkındalık aracısı olarak Gestalt koçu, danışanları dikkat etmeye ve dolayısıyla duygusal, düşünsel veya fiziksel o anda onlar için doğru ve gerçek olanı kabul etmeye teşvik eder. Bireylerin anlık deneyimleri, keşif, öğrenme ve yeni hedeflere yönelik yeni eylemlerde bulunma istekleri için birincil fırsat olarak algılanır. Bu farkındalık ve kabullenme birleşimi sayesinde danışanlar, deneyimlerini anlamlandırmak için öğrenmeyi nasıl bütünleştirdiklerini ya da bütünleştiremediklerini keşfederler.
Gestalt koçluğu, aynı zamanda, duygu ve başarısızlığın, her ikisinin de öğrenmeye giden yol olduğu inancına dayanır. Büyüme, koçun destekleyici varlığı olmadan çok tehlikeli olabilecek davranışları keşfetme yoluyla gerçekleşir. Gestalt koçluğu süreci, kırılganlığın, güçlü duyguların ve başarısızlığın kendilerini öğrenme ve büyüme hizmetinde oynayabileceği güvenli bir alan sunar. Yeni davranış alanına girme, kişisel riskler alma ve bu tür keşifler yoluyla yeni anlamlar keşfetme yoluyla öğrenmenin etkisi, birlikte yaratılan deneylerden oluşan
Gestalt koçluğu tekniğinin itici gücüdür. Bu deneyler, danışanların farkındalığını artırmaları ve istenen hedeflere yönelik alternatif eylemleri gerçekleştirmeleri için fırsatlardır.
İlişkisel alanda ,hayati ve güçlü bir etki olarak, koçun varlığı, insan öğreniminin ve değişiminin karmaşıklıklarına yönelik destekleyici ve umutlu bir yol sunmalıdır. Tersine, Gestalt koçluğu da bireyden yüksek beklentilere sahiptir. Gestalt temelli koçluk, koç ve müşterinin birlikte ortaklığı ile tanımlanan ve çalışmalarına rehberlik etmek için bir dizi hedef geliştirdiği işbirliğine dayalı bir ortaklıktır.
Bu gündem, istendiği ya da gerekli olduğu şekilde revize edilebilir ve sürecin ve işin ilerleyişi hakkında sürekli olarak karşılıklı gözden geçirmeyi ve düşünmeyi içerir. Koç ve müşteri, öğrenme ve keşif deneylerini birlikte oluşturur. Koçluk karşılaşmasını yönlendiren müşterinin ihtiyaçları ve hedefleri olduğundan, müşterinin kendi öğrenmesinde aktif bir ajan olması beklenir. Koç, işi netleştirmeye ve desteklemeye yardımcı olur ve müşteri bu işten nihai olarak sorumludur.
Süreç ve deneyime bu kadar yakından katılmanın yaygın olmadığı diğer uygulamaların karşısında, Gestalt koçlu, bugünün organizasyonel ortamlarında sağlam ve hayat veren bir uygulama haline gelmektedir. Gestalt koçluğundaki temel tema, bireylere ya da kurumlara, iç ve dış ortamlarını tarama, veri toplama ve bu verileri anlamlandırma yöntemlerini geliştirmelerinde, seçenekleri genişletmek ve daha üretken davranışlar sergilemek için nasıl yardımcı olunacağıdır.
Bireylerin iç dünyalarını paylaşmalarının sağlanması ve zaten sağlıklı, bütün ve becerikli olduklarına dair bir kabulün ön plana çıkarılması, Gestalt koçluk için güçlü bir etki yaratmaktadır.
Bir Gestalt koçunun, koçluk süreçlerine getirdiği en değerli hediye, davranış ve benliğin kullanımının temel değerlerle ve duygusal yaşama tam erişimle uyumlu olduğu entegre bir süreç tasarımıdır.
Yalnızca devam eden uygulama ve öz-yansıtma taahhüdü, kişinin koçlukta ustalık yolundaki yolculuğunu ilerletecektir. Koçluk karşılaşmasında bütünleştirici uygulama anları gerçekleştiğinde, bireyler yeni olasılıkların büyüsünü anlamaktadırlar.
Gestalt öğretisi ile eğitilmiş koçun rehberliğinde koçluk süreçlerinde bütünleştirici ustalık anları söz konusu olduğunda deneyim, koç ve birey için uzun süre kalıcı etkisi olan bir büyü halini almaktadır.
ICF Onaylı Sertifika programlarımız ile ilgili daha detaylı bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.