İster profesyonel ister kişisel olsun, günümüzün bir noktasında hepimiz çatışmalarla karşı karşıya kalabiliyoruz. Bazen bu çatışmaların içerisinde birer aktör olabiliyor, bazen başka çatışmaların yaşandığına dışarıdan şahit olabiliyor, gözlemleyebiliyoruz. İşyerinde çatışmalar, istensin ya da istenmesin hem kişisel yaşamlarımızda hem de işyerimizde yaşamın doğal bir parçasıdır.
İş yeri çatışmaları, ekip üyelerinin belirli hedefler doğrultusunda bir araya gelmiş olmalarına rağmen her zaman aynı fikirde olmamaları veya birlikte nasıl çalışacaklarını bilmemeleri nedeniyle ortaya çıkar. Bu farklılıklar, görevlerini yönetme biçimleri, çalışma tarzları, görüşleri, tutumları veya kişilikleri sebebiyle ortaya çıkabilir. İlk başta, bu çatışmalar sıradan görünebilir, ancak bunları çözememek üretkenliğe ve genel morale zarar verebilir.
Bir ekibin birlikte etkili bir şekilde çalışması için, çatışmaların üretkenliği kesintiye uğratmayı en aza indirecek şekilde zamanında ve profesyonel bir şekilde çözülmesi gerekir. İşyerinde çatışma çözme yeteneği, herhangi bir organizasyonun başarısı için çok önemlidir.
Her Ekip, Bireysel Olarak Ayrı Özelliklere Sahip Kişilerin Bir Birleşiminden Oluşur
Her kuruluş faaliyet gösterdiği alanda başarılı olmayı, gelişmeyi, büyümeyi arzular ve elbette tüm bunlar, bu sorumlulukları taşıyan ekipler sayesinde mümkün olabilir.
Kuruluşunuzun başarı düzeyini korumak için sınırlı kaynaklarla çalışması gerekebilir. Sürekli değişen çevresel koşullar ve pek çok faktör karlılık, başarı gibi beklenen ölçütler üzerinde etkili olabilir. Ayrıca uğraşılması gereken bütçe ve zaman kısıtlamaları da vardır. Bu zorluklar ancak gemide doğru ekibe sahipseniz karşılanabilir.
Hatta işletmeniz büyüdükçe, üretkenliği yüksek düzeyde tutmak için organizasyonunuzdaki ekipleri genişletmeniz gerekli hale gelir. Ayrıca, büyüyen ekipler, şirket içinde farklı liderlik zincirlerine ihtiyaç duyar. Bu konumdaki çoğu şirket, bir strateji oluşturmak veya ani büyümenin uzun vadeli etkilerini düşünmek için duraklamadan hızlı ve agresif bir şekilde işe alım yapmak üzere harekete geçer. Ancak ekibe sadece yeni insanlar eklemek, üretkenliği veya kapasiteyi hemen artırmaz. Aslında, birçok durumda bunun tam tersi olur.
İnsanlar modüler mobilyalar gibi değildir, yeni kapasite ihtiyaçlarını karşılamak için yeni ekipler, yeni ekip üyeleri eklemek ile sonuç beklemek gerçekçi olmayacaktır. Çünkü insanlar karmaşıktır, egoları vardır, kişilik özellikleri, karakterleri, yetenekleri, becerileri, bilgileri, rekabet eden gündemleri ve ihtiyaçları vardır ve bunlar bir bireyden diğerine farklılık gösterir. Çoğu zaman, yetenekli ve deneyimli, aynı zamanda organizasyona veya ekibe uyumlu insanları bulmak zordur. Harika bir uyum bulsanız dahi, yeni üyelerin örgütün iklimine alışması, kültürünü, alışkanlıklarını, iş yapma usullerini, kendisinden beklenenleri öğrenmeleri ve bu tür konularda hızlanmaları belirli bir zaman alır.
Eski veya yeni tüm çalışanlarınız, ekibinize farklı bakış açıları ve bilgiler getirerek problem çözme ve performansı iyileştirir. Ancak bazen kişiler arası farklılıklar çeşitli çatışmalara yol açabilir. Bazen uyumsuzluklar, çatışmalar meydana gelir ve bu tür olumsuzluklar kuruluşun tamamına yansıyarak, çözümlenmezse başarısına, verimliliğine, karlılığına etki edebilir.
Ekip Çatışmaları
Günümüz dünyasında kuruluşlar, farklı coğrafi konumlardan, farklı kültürel ve entelektüel geçmişlere ve çeşitli bakış açılarına sahip çalışanları işe alır. İnsanların aynı sorunlara farklı bakış açılarına sahip olduğu bir çalışma ortamında, anlaşmazlıkların olması kaçınılmazdır.
Çatışma, “Gerçek veya algılanan farklılıklar veya uyumsuzluklardan kaynaklanan sürtüşme veya muhalefet” olarak tanımlanabilir. Çatışmalar, iki kişi veya daha çok kişi veya grup arasında gerçekleşen, farklılıklardan kaynaklanan anlaşmazlıklardır. Anlaşmayı engelleyen önemli bir problemdir.
Çatışmalar bireyler arasındaki çeşitli farklılıklardan doğar ve bireyler ekipler halinde bir araya geldiklerinde güç, değerler ve tutumlar açısından farklılıkları çatışmanın oluşmasına katkıda bulunur.
İnsanlar işyerine farklı kişilikler, çalışma tarzları ve bakış açıları getirir ve bu nedenle doğal olarak kendilerini çatışma içinde bulurlar. Aslında işyerinde çatışma, insan etkileşiminin normal bir parçasıdır, ancak ortaya çıkan çatışmaları ele almak ve çözmek, muhtemelen çalışanların karşılaştığı en büyük zorluklardan biridir ve çatışmalar büyüdüğünde zarar vermeye başlar. Çatışma genellikle etkisiz bir şekilde yönetilip çözüldüğünden, veya bazı zamanlar çözülemediğinden insanlar genellikle onu olumsuz olarak algılar.
İşyerinde Çatışma Türleri
Bir ekibin sahip olduğu en büyük avantaj, kaynak, bilgi ve fikir çeşitliliğidir. Ancak çeşitlilik aynı zamanda çatışmayı da beraberinde getirir. Çalışma ortamlarında yaygın olan dört farklı ekip çatışması türü şu şekilde olabilir:
Görev tabanlı çatışmalar
Görev tabanlı çatışmalar, ekip üyelerinin bir görevi veya projeyi tamamlamak için birbirlerine güvendiği durumlarda ortaya çıkar. Ekipteki bir kişi görevin bir bölümünü tamamlamadığında, başka bir ekip üyesinin görevini zamanında bitirme yeteneğini etkileyebilir. Örneğin bir çalışanın raporlarını hep geç teslim etmesi muhasebecinin de raporlarına geç kalmasına neden olur. Bu çatışmalardan kaçınmak için, görevlerin verimli ve zamanında tamamlanabilmesi için bir lider olarak ekipteki herkesin görevlerinde ne yapmaları gerektiğini bildiğinizden emin olmanız gerekir.
Liderlik çatışmaları
Liderlik tarzlarındaki farklılıklar nedeniyle bazı çatışmalar ortaya çıkabilir. Her liderin ekiplerine liderlik etmek için kendi yolu, yöntemi, usulü vardır. Bazı liderler yönlendiricidir, diğerleri ise daha açık, kapsayıcıdır ve ekipleriyle işbirliğini teşvik eder. Liderlik tarzı çatışmaları önlemek için ekip genelinde bu farklılıkları tanımak ve takdir etmek önemlidir. Ayrıca liderler, yalnızca neyi başaracakları değil, nasıl başaracakları konusunda da beklentiler açısından ekipleri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu, her birey liderlerinin ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştığı için ekip içinde gerginliğe neden olabilir. Bir yönetici rolündeyseniz, kendi liderlik tarzınızın ve ekibinizle nasıl etkileşim kurduğunuzun farkında olmanız önemlidir. Ekip üyelerinizin farklı ihtiyaçlarına ve kişiliklerine uyum sağlamak için liderlik tarzınızda ayarlamalar yapmanız gerekebilir.
Çalışma stili çatışmaları
Liderlik tarzlarında farklılıklar olduğu gibi çalışma tarzlarında da farklılıklar vardır. İnsanlar farklı şekillerde çalışır. Bu iş yerindeki bir gerçektir. Çalışma stili çatışmaları, ekip üyelerinin görevlerin nasıl gerçekleştirileceği konusunda farklı tercihlere sahip olması nedeniyle ortaya çıkar. Bazıları hızlı çalışır ve mümkün olan en kısa sürede bir sonraki göreve geçer, bazıları ise görevleri yavaş ve dikkatli bir şekilde tamamlamayı tercih eder. Bazı insanlar, bir görevi bitirmek için çok az yönlendirmeye veya hiç yönlendirmeye ihtiyaç duymayan kendi kendine başlayan tarza sahipken, diğerleri yolun her adımında rehberliğe ihtiyaç duyabilir. Bu tür çatışmalardan kaçınmanın en iyi yolu, herkesin çalışma tarzının farklı olduğunu kabul etmek ve bu farklılıklara rağmen aynı hedefe ulaşmak için işbirliği yapmanın yollarını bulmaktır.
Kişilik çatışmaları
Kişilik çatışmaları, en yaygın takım çatışması türlerinden biridir. Çatışmaların temelinde büyük bir oranda kişiliklerin çatışması yatar. Bu tür çatışmalar, ekip üyeleri arasındaki kişilik farklılıklarından kaynaklanır. Çünkü her bireyin, çoğunluğu doğuştan gelen, kendine has kişilik özellikleri vardır. Günlük yaşamda olduğu gibi işyerinde de ekip üyeleri arasında bu tür kişilik farklılıklarının olması normal bir durumdur. Bu bağlamda, farklılıklarını anlamaya çalışmak ve birlikte barışçıl ve üretken bir şekilde nasıl çalışılacağını öğrenmek önemlidir.
Görüş ve tutum farklılıkları
Cinsiyet, etnik köken, kültür, sosyal sınıf, sosyal ekonomik durum, yaşam tarzı, siyasi görüşler veya dini inançlar, insanların durumlara farklı bakış açılarıyla bakmalarına neden olabilir. Algımız büyük ölçüde kişisel deneyimlerimiz ve inançlarımız tarafından belirlenir. Perspektifteki bu farklılıkların başkalarıyla nasıl etkileşime girdiğimiz üzerinde büyük bir etkisi vardır. Bu bakış açılarının, yaklaşımların, görüş ve tutum farklılıklarının çatışmalara neden olması mümkündür.
İletişim engelleri
İletişimin önündeki engeller en önemli faktörler arasındadır ve önemli bir yanlış anlama kaynağı olabilir. İletişim engelleri arasında zayıf dinleme becerileri; yetersiz bilgi paylaşımı; yorumlama ve algılamadaki farklılıklar ve sözel olmayan ipuçlarının göz ardı edilmesi veya kaçırılması olabilir. Sağlıksız bir iletişim ve etkileşim anlaşmazlıkların fitilini ateşleyebilir. Bu nedenle iletişim ne kadar olumlu ve sağlıklı olursa, çatışmaların yaşanma ihtimali de o denli düşebilir.
İşyerinde Çatışmaların Olumsuz Yansımaları
Ekip üyeleri birbirleriyle çatıştığında, bu çatışma tüm ekip veya tümden organizasyon üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Çatışma enerjiyi tüketir ve üretkenliği düşürür. Takımların etkinliği büyük ölçüde işbirlikçi bir şekilde çalışma yeteneklerine bağlıdır ve bu işbirliği bozulduğunda, tüm ekibin ilerlemesi zarar görür. Çatışma ister bariz, ister incelikli olsun, çatışmalar ekibin ve bazen de tüm bir kuruluşun moralini olumsuz bir şekilde etkiler.
Çatışmalar meydana geldikçe, çalışanlar üzerinde duygusal bir yük oluşturabilir. Bu da iş yerinde artan devamsızlık oranları, artan stres düzeyleri, endişe, daha düşük bağlılık, işten ayrılma niyeti, tükenmişlik gibi olumsuz çıktılara sebep olabilir. Bu faktörler nihayetinde uzun bir süre boyunca üretkenliği etkiler.
Çatışma Çözümü Neden Önemlidir?
Ekip üyeleri arasında çatışmalar ortaya çıktığında, bu anlaşmazlıkları ele almak ve karşılıklı bir anlayışa varmak, herkesin uyumlu ve üretken bir şekilde işbirliği yapmasına olanak tanır. Çatışmaları tanıma, farklılıkları kabul etme ve hızlı ve barışçıl çözüm bulma yeteneğine sahip olan ekip liderleri, herhangi bir kuruluş için çok önemlidir.
Herhangi bir ekibin başarısı için çatışma çözme çok önemlidir. Bir çatışmayı çözülmeden bırakmak, moral ve üretkenliği olumsuz yönde etkileyerek herkes için gergin ve rahatsız edici bir çalışma ortamına neden olabilir.
İşyerinde çatışmaları çözmek, ekiplerin birbirlerine güvenmesine ve hedeflerine ulaşmak için birlikte daha iyi çalışmasına olanak tanır. Çatışma çözümü, ekip üyelerinin birbirlerini daha iyi anlamalarına ve gelecekte daha sorunsuz çalışma ilişkileri kurmalarına olanak tanır.
İyi yönetilen çatışma, ekiplerin sağlıklı tartışmalar yoluyla anlaşmazlıklarla yüzleşmesine ve alınan kararları iyileştirmesine olanak tanır. Bu, daha fazla ekip verimliliği ve etkinliğini beraberinde getirir. Çatışmayı etkili bir şekilde yönetmek, ekiplerin hedeflerine odaklanmasını sağlar. Hızlı ve yapıcı çatışma yönetimi, sorunun daha geniş bir şekilde anlaşılmasına, farklı fikirlerin veya alternatiflerin sağlıklı bir şekilde ifade edilmesine yol açar ve geçiş dönemlerinde ve daha yüksek performans seviyelerinde ekibe yardımcı olacak olumlu etkileşim, katılım ve heyecan yaratır.
İşyerinde Çatışma Faydalı Olabilir Mi?
Çatışmaya genellikle olumsuz bir mercekten baksak da, ekiplerin etkili bir şekilde çalışması için biraz (küçük düzeylerde) çatışmaya ihtiyacı olabilir. İşbirlikçi çatışma, insanları bir problemi incelemeye motive ederek etkili problem çözme ve karar vermeye katkıda bulunabilir. Bu nedenle çalışma ekiplerinde çatışma mutlaka yıkıcı değildir.
Çatışma, örgütsel süreçlere yönelik yeni fikirlere ve yaklaşımlara ve sorunlarla başa çıkma konusunda artan ilgiye yol açabilir. Bu anlamda çatışma, önemli konuların ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı ve insanlara iletişim ve kişilerarası becerilerini geliştirme fırsatları sunduğu için olumlu olarak kabul edilebilir.
Çatışma, insanların kendilerini mağlup hissetmeye başladıkları noktaya tırmanmaya bırakıldığında olumsuz hale gelir ve kavgacı bir güvensizlik ve şüphe iklimi gelişir. İşte bu noktada çatışmaların mutlak surette tespit edilmesi, analiz edilmesi ve giderilmesi yönünde çaba sarf etmek gerekir. Aksi takdirde çatışmalar bireyleri, ekipleri ve hatta organizasyonun tamamını olumsuz şekilde etkileyebilir, verimliliği ve başarıyı önemli ölçüde düşürebilir.
Çatışmaların Çözümü İçin Neler Yapılabilir?
Ekiplerde çatışma kaçınılmaz olduğundan, bundan kaçınmak değil, bunun nasıl yönetildiğine odaklanmak gerekir. Kötü bir şekilde ele alınan çatışma, korku ve özneden kaçınma ortamı yaratır. Öte yandan, uygun şekilde yönetilirse öğrenmeye, yaratıcılığa ve büyümeye yol açabilir.
Peki liderler işyerinde çatışmayı yönetmek için ne yapabilir? Durumu iyileştirmeye ve çatışmayı çözmeye nasıl yardımcı olabilirsiniz? Çatışmayla başa çıkmak, birçok yöneticinin uğraştığı ve hatta kaçındığı bir görevdir. Ancak anlaşmazlığı ve anlaşmazlığı olumlu sonuçlara dönüştürmek mümkündür. Aşağıda yer verdiğimiz bazı önerilere göz atmanız fayda sağlayabilir:
Çatışma durumunu kabul etmek
Bir çatışma çıktığında, bundan kaçınmamak veya hiçbir şey olmamış gibi davranmamak çok önemlidir. Dolayısıyla çatışma ortaya çıktığında, ondan kaçınmayın veya hiçbir şey olmamış gibi davranmayın. Aksi halde zamanla, gerilimler artacak ve çatışma daha da kötüleşecektir. Sorunlar ve olumsuz duygular yayılmadan önce bu durumu mümkün olan en kısa sürede ele almak avantaj olabilir. Ne kadar erken harekete geçerseniz, onu çözmek o kadar kolay olur. Çalışanlar arasında bir çatışma fark ederseniz, onları çözmenin bir yolunu bulmaya teşvik etmek için adım atmanız çözümün başlangıcıdır.
Çatışmanın temel kaynağı tespit etmek
Ekipte çatışmalar ortaya çıktığında, asıl sorunun ne olduğunu belirlemek çok önemlidir. Bu sadece bir fikir ayrılığı mı, geçici bir çözümsüzlük mü, yoksa daha ciddi bir altta yatan sorun mu var? Bu türden sorulara yanıt aramak temelde gerekli olan bir adımdır. Sorunu doğrudan diğer kişiyle birlikte ele almak iyi bir fikirdir. Herhangi bir çözüm umuduna sahip olmak için her iki tarafın da çatışmanın farkında olması, kabullenmesi ve anlaşmazlığı anlaması önemlidir.
Dikkatle dinlemek
Her çatışmanın tarafları vardır. Bir anlaşmazlığı nasıl çözeceğinize karar vermeden önce, her bir tarafın söylediklerini dikkatlice ve objektif bir biçimde dinlediğinizden emin olun. Dikkatli dinleme, çatışmayı ele almanın en iyi yollarından biridir, çünkü başkalarının fikirlerini doğrulamanıza ve aynı fikirde olsanız da olmasanız da onların dinlendiklerini bilmelerine izin verir.
Duruma dikkatlice analiz etmek
Çatışmalar ortaya çıktığında, duygular ve endişeler artar. Durumu daha da kötüleştirmemek için, ekiplerinizin aynı fikirde olmasalar bile birbirlerini anlamayı öğrendiklerinden emin olun. Dikkatle dinleyebilmenin bir parçası, başkalarının fikirlerini anlayabilmek ve kabul edebilmektir. Her zaman haklı olmadığınızı ve fikirlerinizin mutlaka en iyisi olmadığını unutmayın. Çatışmaya aracılık ederken ekibinize de bunu hatırlatın. Ekibinizin birbirini dinlemesini sağladıktan sonra, söylediklerini düşünmeleri için onlara zaman tanıyın. Anlaşmaya vardıkları ve anlaşamadıkları noktaları özetlemelerini sağlayın ve bir uzlaşma üzerinde birlikte çalışmalarını isteyin. Açık fikirli olun ve ekip üyelerinizin zihinlerini başkalarının görüş ve fikirlerine açık tuttuğundan emin olun.
Çatışan bakış açılarını sakince ve yapıcı bir şekilde tartışmak
Çatışmaya nasıl tepki verdiğimiz, gerilimi azaltmak yerine daha fazla artırabilir. Tartışan taraflar duygusallaştığında çatışmalar daha da kötüleşir ve tartışma kişiselleşir. Çatışmayla baş etmenin en iyi yolu sakin kalmaktır: Daha sakin beyinler daha net fikirler üretir.
Çözülmemiş çatışma şirket kültürünüzü, çalışan performansınızı ve yüksek performanslı ve değer katan çalışanlarınızı elde tutmanızı ve kârlılığınızı olumsuz yönde etkileyebilir.
Lider konumundaysanız, bazen iş çatışmalarının çözümünde ana arabulucu olmanız gerekir, bu nedenle asla taraf tutmamak, tarafsız kalmaya çalışmak önemlidir. Çalışanların sorunlarını çözmelerine yardımcı olmak için orada olduğunuzu aksettirmeniz önemlidir. Durumun olumlu yönlerini vurgulamanın ve çalışanların hangi konular ve faaliyetler üzerinde çalışması gerektiğini önermenin faydalı olacağı bir sohbete öncülük etmeniz gerekebilir.
Çatışmalar yaşandığı zaman bundan kaçınmak yerine, doğru bir şekilde analiz ederek müdahil olmak ve çözümlemek, organizasyonun başarısı ve verimliliğinde önemli olabilir. Herkesin çatışma çözümünün bir parçası olmasına izin vermek, ekibinize çatışmayı kendileri için nasıl ele alacaklarını öğretir. Bir daha kendilerini aynı fikirde olmadıklarında bulduklarında, müdahalenize daha az ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle çatışmanın çözümüne tüm tarafların aktif bir şekilde ve aynı zamanda sakin ve yapıcı bir şekilde katılımının sağlanması, bir liderin önemli görevlerinden biridir.