Liderlik stilleri (tarzları), çalışanların hedeflerine ne kadar iyi ulaştıklarını ve kariyerlerinde nasıl tatmin bulduklarını belirleyen önemli bir organizasyonel faktördür. Herkesin, ekiplerin başarılı olmasına yardımcı olmak için geliştirilebilecek kendine özgü bir liderlik tarzı vardır. Ancak özellikle son dönemlerde bir liderlik tarzı yükseliştedir: koçluk yapan liderlik tarzı, yani koçvari liderlik.
Bugün pek çok kuruluş için işin doğası değişmiştir. Günümüzün ekipleri hızlı hareket etme, stratejik olma ve aynı zamanda daha azıyla daha fazlasını yapma konusunda büyük bir baskıyla karşı karşıyadır; daha çevik, işbirlikçi olmalıdır. Bu ortamda liderlerin, işbirliğini destekleyen, hesap verebilirliği artıran ve ekip performansını yükselten koçluk uygulamalarına dayalı yeni bir yaklaşıma ihtiyacı vardır. İşte bu anlamda koçvari liderlik, hedeflere ulaşmaya odaklanan işbirlikçi bir ortaklığa dayanması bakımından diğer tarzlardan farklıdır. Çalışan memnuniyetini ve şirket kültürünü geliştirmek isteyen birçok işletmenin tercih ettiği liderlik tarzı haline gelmiştir.
Koçvari liderlik, koçluk ilke ve tekniklerinden ilham alan, organizasyonlardaki liderlerin ekiplerindeki en iyiyi ortaya çıkarmalarına yardımcı olan bir yaklaşım, zihniyet ve süreçtir. Peki, koçvari liderlik tam olarak nedir, nasıl çalışır ve onu kullanmanın faydaları nelerdir? Bu yazıda bu konuyu ele aldık.
Koçvari Liderlik Nedir?
Koçluk, insanların farkındalıklarını artırarak fark yaratmalarına yardımcı olan güçlü bir yaklaşımdır. Koçvari liderlik, koçluk ilke ve tekniklerinden ilham alan bir liderlik tarzıdır.
Kurumlarda gelişimi destekleyen ve performansı artıran en güçlü araçlardan biridir. Liderlerin ekiplerini hedeflerine ve hedeflerine ulaşmaları için güçlendirmelerine yardımcı olan bir yaklaşımdır. Meslektaşlarını destekleyen ve onlara meydan okuyan, onların bireysel gelişim hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmayı amaçlayan değerli bir liderlik yaklaşımıdır.
Koçvari liderlik her bireyin gelişmesine yardımcı olmak için ekip üyelerinin güçlü, zayıf yönlerini ve motivasyonlarını tanımayı içeren bir stildir. Açık iletişim, etkili problem çözme, güçlü ilişkiler ve astlarla proaktif etkileşim ile karakterize edilir. Bireysel ekip üyelerini geliştirmeye ve onların tüm potansiyellerini ortaya çıkarmaya öncelik veren bir liderlik tarzıdır.
Koçvari liderlik tarzı, güçlü ilişkiler kurmayı ve her bir ekip üyesinin benzersiz ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar. Koçluk yapan liderler genellikle övgü, destek ve yapıcı geri bildirim dengesine odaklanarak liderliğe mentor-menti yaklaşımını benimserler. Koçluk yapan bu liderler genellikle değerli mentorlar olarak görülür.
Koçvari Liderliğin Temel Özellikleri
Koçluk yapan liderlik tarzı, diğer liderlik tarzlarından farklıdır; çünkü diğer tarzlar her zaman çalışanların gelişimine odaklanmaz. Koçluk yapan liderlik tarzı 360 derece geri bildirime, iletişime ve insanların kendilerini geliştirmelerine yardımcı olmaya odaklanır. Tıpkı bir spor takımında olduğu gibi, takımın kazanmasını sağlamak için her oyuncunun daha iyi ve daha güçlü olmasını sağlamak ister.
Diğer liderlik tarzlarının farklı hedefleri vardır. Örneğin otokratik liderlik veya yönlendirici liderlik güç ve otoriteye dayanır. Tüm karar verme, ekip üyelerinden geri bildirim istemeyen belirli bir kişiye bağlıdır. Sıkı denetim ve doğrudan emirleri içerir. Demokratik liderlik, koçluk liderliğindeki değerlere benzer değerleri takip eder. Liderler karar alma sürecine katılımı memnuniyetle karşılar ve genellikle grup tartışmalarını yönetir.
Bırakınız yapsınlar liderliği, rehberlik olmaksızın tüm sorumluluğu çalışanlara bırakır. Liderler büyük ölçüde çalışanları yönlendirmekten kaçınır ve herhangi bir çatışma da dahil olmak üzere grubun kaderini ekibin eline bırakır. Koçvari liderlik tüm bu liderlik stillerinden belirgin şekilde farklıdır. Özellikle de koçvari liderlik tarzının genellikle liderliğe “emir-komuta” yaklaşımını benimseyen otokratik liderliğin tam tersi olduğu söylenir. Koçvari bir liderin bir organizasyonda başarmaya çalıştığı şeyler ve dolayısı ile sahip olduğu özellikler şunlar olabilir:
- Anlamak, bağlantı kurmak ve fikirleri geliştirmek için dinlemek,
- İşbirliğini ve birlikte yaratıcı problem çözmeyi teşvik etmek,
- İçgörüyü ve netliği teşvik eden güçlü sorular sormak,
- Ekip üyelerinin zorlukları yeniden çerçevelemelerine ve farklı bir bakış açısıyla onlara bakmalarına yardımcı olmak,
- Sorumluluk ve eylem konusunda tutarlı bir taahhüt oluşturmak,
- Takım içinde bağımsızlığı teşvik edecek şekilde destek sağlamak,
- Güçlü geri bildirimleri net ve güvenli bir şekilde iletmek ve ileriye dönük verimli yollar belirlemek
Koçvari liderlik, liderin bireysel ekip üyelerinin güçlü ve zayıf yönlerini görebilme yeteneği ile tanımlanır, böylece lider her bireyin gelişmesine ve başarılı olmasına yardımcı olabilir. Koçluk yapan liderlik tarzının öz farkındalık, işbirliği, iletişim gibi bazı temel özelliklere dayandığı bilinir. Koçvari liderler, ekip üyeleriyle mentor-menti ilişkileri oluşturmak konusunda son derece başarılıdır ve böylece her bireye gerçekten gelişmek için benzersiz bir yol sunar.
Koçvari liderler, özellikle hedeflere ulaşma ve yeni projeler veya sorunların üstesinden gelme konusunda özgüven kazanma söz konusu olduğunda, bireyin yeteneklerini geliştirmek için yapıcı geri bildirim verme konusunda da başarılıdır. Diğer taraftan bu liderlik tarzı, yararlı geri bildirimlerle dengelenen yüksek düzeyde kişiselleştirilmiş destek sunar.
Koçvari liderler yalnızca ekiplerini bir hedefe doğru yönlendirmeye yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda ekip üyelerinin performanslarını artırmalarına ve daha güçlü beceriler geliştirmelerine yardımcı olan programlar da uygular. Ekiplere en iyinin en iyisi olma ve organizasyonlarında başarılı olmanın yanında, aynı zamanda kişisel ve profesyonel olarak kendilerini geliştirme fırsatları verir.
Koçvari Liderliğin Kazanımları
Koçvari liderlik gelişim için neden bu kadar kritiktir? Çünkü bu sadece organizasyonel gelişimle ilgili değil, aynı zamanda çalışanlarınızın güvenini artırmak ve güçlü iletişim becerileri oluşturmak, böylece performanslarını ve üretkenliklerini artırmakla ilgilidir. Koç benzeri liderlik, tüm cevapları sağlamakla ilgili değil, daha ziyade çözümlerin keşfedilmesine rehberlik etmek ve kolaylaştırmakla ilgilidir. Organizasyon içinde öğrenme, işbirliği ve sürekli iyileştirme kültürünü teşvik ederek bireylerin potansiyellerinden yararlanmalarını sağlar.
Genellikle liderler koç olduklarında, takımlarının hem kısa hem de uzun vadeli kazanımlar elde etmesine yardımcı olmaya odaklanırlar. Koçvari liderler, uzun vadeli hedeflere doğru çalışırken kısa vadeli kazanımlar elde ederek insanların ilgi çekmesine yardımcı olan sürekli ivmeye odaklanır. Her ikisine de odaklanmak, mentilere ve ekip üyelerine, kişisel ve profesyonel olarak uzun vadeli hedeflere ulaşmak için gereken becerileri geliştirirken, kısa vadeli kazanımların tatminini hissetmelerine yardımcı olacaktır. Koçvari liderliğin en bilindik kazanımlarından bazıları şöyledir:
Artan verimlilik
Her şeyden önce, koçluk liderliği çalışanlara tam potansiyellerini gerçekleştirmeleri için ihtiyaç duydukları bilgiyi sağlar. Yeteneklerine ve liderlerine güven duyduklarında ise çalışan devir hızı, yani işten ayrıma gibi durumlar azalır.
Güven artırıcı
Koçluk yapan liderler, ekip üyelerine önlerindeki görevi üstlenebilecekleri ve ulaşılamayacak gibi görünen hedeflere başarılı bir şekilde ulaşabilecekleri konusunda güven veren en iyi lider türlerinden biridir.
Bağlılık kazandırıcı
Bireylere ve güçlü mentor-menti ilişkilerine odaklanan bu liderlik, hedeflerine ulaşmak için birlikte çalışan sıkı sıkıya bağlı ekipleri teşvik eder.
Destek ve geri bildirim
Yapıcı geri bildirim büyüme ve gelişme için gereklidir, ancak yalnızca destek ve övgüyle dengelendiğinde bu başarılı olabilecektir. Koçvari liderler, her ikisinin de dengeli bir kombinasyonunu oluşturma konusunda başarılıdır ve bu da takımlarına fayda sağlar.
Güçlendirme
Ekip üyelerine zorlukların üstesinden gelme ve çözüm bulmak için birlikte çalışma fırsatları sağlamak, koçvari liderler için önemlidir. Hedefleri, birlikte son derece iyi çalışan ve engelleri aşmak için birbirlerinin güçlü yönlerinden yararlanan bir ekip oluşturmaktır.
Yenilik ve yaratıcılık
Koçvari liderler, ekip üyelerinin fikirlerini ifade etmekte ve yeni yaklaşımlar denemekte kendilerini rahat hissettikleri bir ortamı teşvik ederek yenilik ve yaratıcılık kültürünü teşvik eder.
Değişime uyarlanabilirlik
Koçluk ve mentorluk yoluyla liderler, ekip üyelerinin dayanıklılık ve uyum sağlama yeteneğini geliştirmelerine yardımcı olur. Bu, ekibi dinamik ve değişen ortamlarda gezinmeye ve gelişmeye hazırlar.
Çatışma çözümü ve ekip uyumu
Koç benzeri liderler, ekipler içinde sağlıklı çatışma çözümünü kolaylaştırmada üstündür. Açık iletişimi teşvik ederek ve çatışmaları yapıcı bir şekilde ele alarak olumlu bir ekip dinamiğine katkıda bulunurlar.
Geliştirilmiş problem çözme becerileri
Koçluk liderleri, bireylere eleştirel düşünmeyi ve doğru soruları sormayı öğreterek ekiplerini daha iyi problem çözme becerileriyle donatır. Bu, zorlukların daha hızlı çözülmesine ve değişen koşullara daha iyi uyum sağlanmasına olanak tanır.
Koçvari Lider Nasıl Olunur?
Koçvari liderlik teoriden kökenini alsa da, gerçek işyerlerine uygun becerilere odaklanır. Katılımcılar kendi liderlik zorluklarını masaya getirir ve program boyunca bunlar üzerinde ilerleme kaydederler.
En başta nereden başlayacağınızı bilmek, daha sonra ne yapacağınızı belirlemenize yardımcı olur. Ekibinizin mevcut çalışma alışkanlıkları ve üretkenliği hakkında sağlam bir anlayışla başlamak her şeyin başlangıcıdır. Ardından sorunları ele alacak ve uygun süreçleri öğretecek şekilde onlara koçluk yapacak bir plan oluşturmak gerekir. Çalışanlarınızla oturup her türlü sorunun ayrıntılarını ortaya çıkaran açık uçlu sorular sormak için zaman ayırmak, yüksek düzeyde güven tesis etmek, olumlu etkileşimlere girerek onlarla sağlam bir bağ kurmak, iletişimleri destekleyici, olumlu ve profesyonel tutmak, düzenli toplantılar yapmak ve geribildirimler almak ve vermek koçvari liderliğin sürecinde önemli aşamalardan bazılarıdır.
Elbette tüm liderlik tarzları gibi koçvari liderliğinin de hem faydaları hem de zorlukları vardır. Koçvari liderliğini başarılı bir tarz haline getiren şeyler aynı zamanda onu zorlu hale getirebilecek şeylerdir; özellikle daha kadrolu üyelerden oluşan takımlara liderlik eden veya bu tarzı daha otokratik bir yaklaşım benimseyen organizasyonlarda uygulamaya çalışan genç liderler için zorlayıcı olabilir. Örneğin kişilerarası ilişkilere bu kadar güçlü bir şekilde odaklanan koçluk liderleri, zaman yönetimi konusunda zorluk yaşayabilir ve bu da her ekip üyesine ihtiyaç duydukları desteği vermeyi zorlaştırabilir. Bir takımdaki herkese koçluk yapmak, koçluk yapan liderlerin bireyin ihtiyaçlarına uyum sağlaması gerektiği anlamına gelir. Bu sadece zaman alıcı olmakla kalmaz, aynı zamanda her bir ekip üyesi için benzersiz planlar ve hedefler belirlemek de çok zorlayıcı olabilir.
Diğer taraftan, raporlar, araştırmalar koçvari liderliği ve hizmetkar liderlik gibi kişisel liderlik tarzlarının yükselişte olduğunu gösterse de, bazı kuruluşlar hâlâ ağırlıklı olarak yukarıdan aşağıya hiyerarşik yapılar altında faaliyet gösterdiğinden, bu durum potansiyel olarak koçluk liderliğinin uygulanmasını zorlaştırabilir. Bunun gibi zorlukların nasıl ele alınacağını anlamak, koçluk liderliği tarzının işe yaramasını sağlamanın anahtarıdır.
Her liderlik tarzının uyarlanabileceğini, değiştirilebileceğini ve diğer tarzlarla harmanlanabileceğini ve onları gerçekten parlatabileceğini hatırlamak da önemlidir. Bu bakımdan, organizasyonel bağlamda önemli faydalar sağlayacak olan koçvari liderliğin tesis edilmesi, başarılı bir şekilde uygulanması, sürdürülebilmesi ve beklenen faydaları yaratabilmesi için profesyonel bir destek alarak ilerlemek önemlidir. Koçvari liderlik için profesyonel destek almak, liderin bu özel liderlik tarzını daha etkili bir şekilde geliştirmesine ve uygulamasına yardımcı olabilir.
ICF koçlarından destek almak için Koçluk Merkezi ile iletişime geçebilirsiniz.