DUYGUSAL ZEKÂNIN UNSURLARI
Özbilinç
Özbilinç, bireyin, sahip olduğu duygulara dair söz konusu olan farkındalık ve belirli karar verme süreçlerinde, farkındalığın ortaya çıkardığı avantajlı durumların kullanılmasıdır. Bireylerde var olan kabiliyet ve çeşitli hisler, birey tarafından pozitif yönde kullanıldığı zaman zarfı içerisinde, belirli oranda bir özgüven duygusunun oluşması söz konusudur (Çolakoğlu ve Örnek, 2016, s. 608).
Özdenetim
Bireylerin yaşamlarındaki tüm anlarda, kendilerini kontrol etme ve kendilerine dair bilgi edinme açısından ön plana çıkan bir kavram olarak özdenetim, bireylerin duygusal zekâ potansiyellerinin de gelişmesine katkı sağlamaktadır. Özdenetim konusunda yeterli düzeyde olan bireyler çalışkan, disiplinli, dikkatli, düzenli, prensip sahibi, programlı, gayretli, kontrollü, iradeli, azimli ve tedbirli kişiler olarak bilinmektedirler. Aksi bir durumda, yani özdenetim eksikliğinin bulunduğu durumlarda ise bireylerin yaşamlarında birçok dengesiz durum ile karşılaşılmaktadır. Bunun yanı sıra özdenetimi yüksek olan bireylerin toplumsal anlamdaki ahlaki değerlere olan farkındalık ve hassasiyetleri yüksek olmaktadır (Üngür, 2013, s. 51).
Motivasyon
Duygusal zekânın en önemli hususlarından biri olan bireyin karşısındakileri tanıması ve anlaması, bireylerin kendilerinin olduğu kadar karşılarındakilerin de ihtiyaçlarını ve beklentilerini anlamalarını sağlamaktadır. Bu açıdan motivasyon hem bireylerin kendileri hem de karşılarındaki bireyler için tam anlamıyla ihtiyaç olmakta ve bireylerin kendilerine olduğu kadar karşılarındaki bireylere de bunu sunmalarını gerektirmektedir. Duygusal zekâ, bireylerin bu durumu anlamalarını, anlamlandırmalarını ve buna istinaden de onlara moral aşılamalarını sağlamaktadır (Turhan ve Çetinsöz, 2019, s. 274).
Empati
Duygusal zekânın en kritik unsuru olarak değerlendirilebilecek olan empati, bireyin, karşısındaki diğer bireyi/bireyleri, olgu ve olayları algılaması ve değerlendirmesi adına değerli bir husustur. Duygusal zekâ ile birlikte empati potansiyellerine göre bireyler, çevreleri ile daha iyi iletişim kurabilmekte, onlara karşı, beklentilerine göre bir yaklaşım gerçekleştirebilmekte ve onların zihninde söz konusu olan ya da olması muhtemel durumlarını daha iyi anlama şansına sahip olmaktadırlar (Avşar ve Kaşıkçı, 2010, s. 2).
Sosyal Beceriler
Duygusal zekâda, sosyal becerilerin öneminin açıklanabilmesi adına, sosyal ve duygusal öğrenme kavramları ön plana çıkarılmıştır. Özellikle sosyal beceriler, gündelik, devam eden hayatları dahilinde, bireylerin, kendilerini doğru şekilde açıklamak ve karşılarındaki bireyleri daha iyi anlamak adına kullandıkları bir iletişim yöntemi olmaktadır. Duygusal zekânın sosyal beceriler unsurunun öngördüğü en önemli husus, bireyin çevresi ile olumlu ve yapıcı ilişkiler kurmak sureti ile yakınlaşmasıdır (Erkman vd., 2019, s. 23).
İletişim Becerileri
Bireylerin duygusal zekâ kapasiteleri, sahip oldukları iletişim kabiliyetlerini ortaya koyabilmeleri adına bir ilk adımı ifade etmektedir. Jestler, mimikler, ses tonu vb. fiziksel unsurlar, iletişim süreçlerinde bireyler için birer aracı unsur olarak görev görmektedirler. Bu açıdan ele alındığında, duygusal zekâlarını ve iletişim becerilerini ortak bir noktada, nitelikli bir şekilde buluşturabilen bireyler, kendilerinden emin bir şekilde, sağlıklı sosyal ilişkiler kurabilmektedirler. Ayrıca bu durum, sosyal iletişim süreçlerinde kolaylıkla sorunların çözülebilmesini sağlamaktadır (Avcı, 2019, s. 200).
KAYNAKÇA
Avşar, G. ve Kaşıkçı, M. (2010). Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinde Duygusal Zekâ Düzeyi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 1-6.
Çolakoğlu, T. ve Örnek, A. Ş. (2016). Üstlerin Sahip Olduğu Duygusal Zekâ Yetilerinin, Astlar Tarafından Algılanması ve Astların Motivasyonları Üzerinde Etkisi: ÇOMÜ Öğretim Elemanları ve Öğrencileri Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 605-642.
Erkman, F. vd. (2019). Sosyal ve Duygusal Öğrenme Becerileri Yeni Sanayi Devriminin Eşiğinde İş ve Yaşam Yetkinliklerinin Anahtarı. İstanbul: TÜSİAD Yayını.
Turhan, M. ve Çetinsöz, B. C. (2019). Duygusal Zekâ ve Motivasyon Arasındaki İlişki: Turizm Programı Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 268-287.
Üngür, G. (2013). Duygusal Zekâ ve Kişilik Özelliklerinin Elit Sporcuların Bilişsel ve Sosyal Stresörlere Karşı Verdiği Elektrofizyolojik Yanıtlar Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
ICF Onaylı Sertifika programlarımız ile ilgili daha detaylı bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.