Tarih boyunca ticaret belirli coğrafi kısıtlamalarla sınırlandırılmıştır. Ticaretin ilk zamanlarında komşu kabileler ve şehir devletleri arasında ticaret yapılmıştır. İnsanlar atı ve diğer yük hayvanlarını evcilleştirdikçe, ticaret için seyahat edebilecekleri mesafeler artmıştır. Bu mesafeler, denizcilik yeteneklerinin gelişmesiyle daha da fazlalaşmıştır.
İnsanlar yüzyıllardır dünyanın her yerine ürün, kargo, insan ve fikirleri taşımak için gemileri kullanıyor olsa da, “küreselleşmiş bir ekonominin” planı, uçağın geliştirilmesine kadar atılmamıştır. Bunun basit bir nedeni vardır: Daha önce hiç olmadığı kadar hızlı seyahat etmemizi sağlamıştır. Teknolojik yeniliklerle birlikte internetin gelişimi ve daha kolay iletişim ve iş birliği araçları, bizi küreselleşmenin ilk günlerinden bugün olduğumuz yere taşımıştır. Açıktır ki, küreselleşmenin iş dünyası ve genel olarak toplum üzerinde hem olumlu hem de olumsuz sayısız etkisi olmuştur.
Küreselleşme ve teknolojinin günlük yaşam üzerindeki muazzam etkilerini görmek için çok uzağa bakmaya gerek yoktur. Günlük ticari işlemlerden ev içi rutinlere kadar, modern teknolojinin yaygınlığının olağanüstü bir hızla ilerlemeye devam ettiği bir gerçektir. Bu eğilimler nedeniyle dönüşmekte olan çok şey olsa da, belki de en önemli husus, bunun işletmeleri nasıl etkilediğidir.
İster bir işletme sahibi, ister yönetici veya çalışan olun, küreselleşmeyle ilgili avantajları, dezavantajları, fırsatları ve getirebileceği riskleri nasıl belirleyeceğinizi kavramak, rolünüzde daha etkili olmanızı ve işletmenize daha fazla değer sunmanızı sağlayabilir.
Küreselleşme Nedir?
Uluslararası ticaretin ilk ivmesi 1950’lerde başlamış ve 1950 ile 1980 arasında dünyadaki tüm ticaret yaklaşık on kat artmıştır. Ancak asıl patlama 1980 ile 2010 arasında gerçekleşmiştir. 1980 ile 2010 arasındaki küreselleşme dönemi benzersizdir çünkü küresel ticaret çok hızlı büyümüştür. Dikkat çekici bir şekilde, uluslararası ticaret bu dönemde neredeyse 35 kat artmıştır. 2008 yılındaki küresel mali kriz, ticarette büyük bir çöküşe yol açmış, takip eden iki yıl içinde toparlansa da daha yatay bir eğilime geçmiştir. Ancak bugün yaşanan küresellik, ürünlerin, hizmetlerin sınırlar söz konusu olmaksızın hareketi hiç olmadığı kadar hızlanmıştır.
Küreselleşme, dünya ekonomilerinin sınırlarını kaybettiği ve birbirine bağladığı dünya çapında bir eğilimdir. Ülkeler, işletmeler ve tüketiciler arasında açık bir bilgi, teknoloji, ürün ve hizmet akışı anlamına gelir. Bu açıklık, iş, jeopolitik ve teknolojiden seyahat, kültür ve medyaya kadar çeşitli ilişkiler yoluyla gerçekleşir. Bugün işletmeler küreselleşme sayesinde artık kendi sınırları içinde hareket etmenin ötesine geçebilir ve dünya çapında çok çeşitli ticari faaliyetler gerçekleştirebilir hale gelmiştir.
Ekonomik yönden gelişen küreselleşmenin iki ana bileşeni vardır: pazarların küreselleşmesi ve üretimin küreselleşmesi. Pazarların küreselleşmesi, tarihsel olarak farklı ve ayrı ulusal pazarların tek bir büyük küresel pazarda birleştirilmesini ifade eder. Son yıllarda, farklı ülke ve milletlerdeki tüketicilerin zevk ve tercihlerinin küresel düzeyde benzemeye başladığı ve küresel bir pazarın oluşmasına nasıl yardımcı oldukları sürekli tartışılır hale gelmiştir. Dünya çapında standartlaştırılmış ürünler sunan işletmeler, küresel bir pazarın oluşmasına katkıda bulunmuştur.
Üretimin küreselleşmesi ise işletmelerin üretim faktörlerinin fiyat ve kalitesinde ulusal farklılıkların avantajını gerçekleştirmek için dünyanın dört bir yanındaki yerlerden ürün ve hizmet tedarikçileri bulma eğilimini ifade eder. İşletmeler bunu genel maliyetleri azaltmak ve böylece kaliteyi artırmak veya daha etkin rekabet edebilmek için ürün tekliflerinin işlevselliğini geliştirmek için yaparlar.
Küreselleşmenin Etkileri
Bugün dünyadaki küresel değişimler, siyasi, ekonomik ve ticari faaliyetlerdeki değişimler ile teknolojinin, ulaşımın ve iletişimin gelişmesi, işletmelerin hayatta kalma, stratejilerini değiştirme ve kendi sınırlarının dışına çıkma mücadelesini zorunlu kılar. Sınırlı pazar, rekabet baskısı, daha ucuz kaynaklara olan talep ve postmodern çağın dinamikleri, iş liderlerini, rekabet avantajı sağlamak amacıyla, başarılı iş ve küresel pazarlara giriş için geleneksel hedeflerden alternatif önlemlere odaklarını değiştirmeye zorlar.
Süreç, hayatta kalma mücadelesi, sürekli baskı ve pazar konumunu koruma ve güçlendirme ihtiyacı, işletmeleri sürekli yenilik yapmaya ve rekabet avantajı elde etmek ve iç pazar dışındaki ticari faaliyetlerini genişletmek için fırsatları keşfetmeye istekli olmaya zorlar.
Küreselleşme, avantaj ya da dezavantaj olarak ortaya çıkan (bu esasında ülkeden ülkeye ve işletmeden işletmeye değişebilir) pek çok dinamiğe sahiptir. Bunlardan en önemlilerini aşağıdaki gibi ele almak mümkündür.
Küreselleşme Tüketici Fiyatlarını Düşürür
Küreselleşmenin yarattığı yeni iş fırsatlarının nihayetinde rekabeti arttırmış ve bu durum tüketiciler lehine daha düşük tüketici fiyatlarıyla sonuçlanmıştır. Bir zamanlar yerel veya ulusal olarak rekabet eden işletmeler, şimdi kendilerini küresel bir pazarla rekabet ederken bulmuştur. Bazı işletmeler, küreselleşme kaynaklı rekabetin doğrudan etkilerinden (örneğin, yerel restoranlar ve marketler) nispeten yalıtılmış olsa da hala hissedilebilecek dolaylı etkiler vardır.
Çoğu insan için, tüketici ürünlerinin maliyetlerinin etkin bir şekilde düşürülmesi ve bunun sonucunda yaşam standartlarındaki radikal artış, muhtemelen küreselleşmenin en görünür etkileridir. Bir hane halkının satın aldığı birçok tipik ürün için, küreselleşmenin kazanımını, fiyatların daha yavaş artması değil, aynı zamanda kalitedeki bariz iyileşmelere rağmen fiyatların düşmesidir.
Küreselleşme ve ülke ekonomilerinde ve işletmelerde başlattığı yeni rekabet, enflasyonu düşürmeye ve gerçek emek gelirini artırmaya önemli ölçüde yardımcı olmuştur. Özellikle Batı ekonomilerindeki haneler bugün önceki on yıllardan tamamen farklı bir refah standardına sahiptir ve bunun büyük bir kısmı dünyadaki daha serbest ve daha fazla ticaretin sağladığı faydalar sayesindedir.
Gerçekte, küreselleşmenin neden olduğu düşük fiyatların etkisi tek taraflı değildir: işletmeler tedarik zinciri boyunca daha sonra kısmen veya tamamen dengelenebilecek belirli noktalarda fayda sağlar. İşletmelerin içinde bulunduğu sektöre ve nişe bağlı olarak, bazı işletmeler daha fazla kârlılık elde edebilirken, diğerleri zarar görebilir. Nihayetinde, bu etki, işletmeden işletmeye en değişken olanıdır ve her bir işletmenin nasıl etkileneceği konusunda mutlak bir hüküm vermeyi oldukça zorlaştırır.
Küreselleşme Verimliliği Artırır
Başarılı bir şekilde rekabet etmek ve müşterilere daha fazla değer sağlamak için işletmeler sürekli olarak verimsizlikleri bertaraf etmek ya da minimize etmek, diğer taraftan da daha verimli ve üretken ekonomik davranışı teşvik etmek zorundadır.
İşletmeler verimliliklerini artırdıklarında veya sermaye ve emek gibi kaynakları kullanma biçimlerini iyileştirdiklerinde üretkenlik artar. Bu önemlidir, çünkü tüm ekonomilerin ve kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın uzun vadede sürdürülebilir bir şekilde büyümesi için verimlilik artışı olması gerekir. Başka bir deyişle, üretkenlik artışı, toplumların zaman içinde ne kadar daha varlıklı hale geldiğinin hızını belirler.
Teknolojinin, artan verimliliğin işletmelerin hissettiği önemli bir etki olması şaşırtıcı olmamalıdır. Küreselleşmenin üretkenlik artışına diğer bir katkısı, ticaret ve yatırımın yeni iş fırsatları yaratma biçiminin bir yansımasıdır. Onun sayesinde işletmelerdeki ölçek ekonomileri ve uzmanlaşma, ekonomideki kaynakların çok daha iyi bir şekilde kullanılmasına yol açmış ve bu ticaret güçlerinin bir sonucu olarak, üretkenliğin standart göstergesi olan emek verimliliği artmıştır.
Küreselleşme Bilginin ve Yeniliğin Yayılımını Hızlandırır
Küresel olma sayesinde en hızlı büyüyen hususlardan biri bilgi ve bilginin yayılmasıdır. Büyük ölçüde internet sayesinde bilgi, kelimenin tam anlamıyla ışık hızında seyahat edebilir. Küresel olma ile beraber ticaretin genişlemesi, sınırların ortadan kalkması, ticaretin teknoloji ve yeniliğin daha hızlı yayılmasını beraberinde getirmiştir.
Örneğin, akıllı telefonun dünyanın birçok yerinde nasıl hızla önemli bir ürün haline geldiğine bakın ve küresellik olmasaydı ne kadar zaman alacağını hayal edin. Telefon ilk kez tanıtıldığında milyon kullanıcıya ulaşması tam 75 yıl sürmüştür.
Radyonun aynı sayıda kullanıcıya ulaşması için 38 yıla ihtiyacı olmuş ve daha sonra televizyon bu süreyi yarı yarıya azaltmıştır. Ancak internetin 50 milyon kullanıcıya ulaşması için sadece 4 yıla ihtiyacı olmuştur. Bugün dünyanın herhangi bir yerinde tüketicinin kullanımına sunulan bir hizmetin veya ürünün dünyanın diğer bir ucundaki ülkede ikamet eden tüketiciye ulaşması günler ile ifade edilebilecek kadar kısadır.
Sonuç olarak, yeni teknolojinin her zamankinden daha hızlı yayılması, işletmelerin ve tüketicilerin daha iyi ürünlere ve üretim metodolojilerine daha erken erişebilecekleri anlamına gelir. Yeni ürün ve hizmetlerin daha hızlı yayılmasının arkasında çeşitli nedenler olsa da, küresellik ile beraber ülkeler arası alışverişin önemli olduğu açıktır.
Küreselleşme Talebi Arttırır
Rekabet, günümüzün küreselleşmiş dünyasında çoğu işletme için büyük bir engel olsa da, bunun tam tersinin söz konusu olduğu işletmeler de vardır. Küresellik pek çok işletme için sınır dışında yeni müşteriler ve pazarlar yaratma olanağı sağlamıştır. Bugün tüm dünya birçok işletme için rekabet halindeyken, tüm dünya aynı zamanda bir müşteri tabanı da olabilir. Herkes herhangi bir yerden herhangi bir şeyi etkili bir şekilde satın alabildiğinden, işletmelerin küresel olarak çeşitli pazarlardaki tüketicileri hedefleme konusunda kazanılmış bir ilgisi vardır. Taleple birleşen rekabetin etkileri, çoğu işletmenin aynı anda yerel pazarlarına daha az bağımlı hale geldiği ve küresel bir tüketici kitlesine daha fazla bağımlı hale geldiği bir dinamik yaratır. Bu durumu avantaja dönüştüren işletmeler için sınırsız fırsatlar vardır.
Küreselleşme İşletmeleri Dönüştürür
Küreselleşmenin işletmelerin rekabetçi olma ve yeni teknoloji kullanma ihtiyacını artırdığı iyi belgelenmiş bir durumdur. Küresellik ile beraber ortaya çıkan yeni ticaret ve yatırım düzeyi, yerleşik işletmeler üzerinde daha fazla rekabeti zorlayarak sektörlerin ve ekonomilerin teknolojisini, yatırımını, iş yapış biçimini ve üretimini de geliştirir.
Yüksek derecede açıklığa sahip olan ve hem yabancı ihracatçıları hem de yatırımcıları cezbeden ekonomiler, verimsiz işletmelerin etkin işletmeler tarafından rekabette geride kalmasına neden olma eğilimindedir. Bu nedenle işletmeler, yenilik yapmak için daha fazla baskı altındadır ve küreselleşmeye ayak uydurabilmek ve rekabet yarışında geride kalmamak adına değişmek ve dönüşmek durumundadır.
Küreselleşme Dış Kaynak Kullanımına Olanak Tanır
Muhtemelen küreselleşmenin en yaygın olarak tanınan etkilerinden biri, mevcut dış kaynak kullanımındır. Çalışanlar kendilerini aniden işsiz bulabildikleri için, pek çok kişi arasında bu durum, giderek küreselleşen bir iş dünyasının en kötü yan etkisi olarak kabul edilirken, çok uluslu işletmelerin birçoğu bu eğilimden yararlanıyor.
İşletmeler genellikle birden çok nedenden dolayı dış kaynak kullanımı girişimlerini sürdürür, bunların en yaygın olanları daha düşük ücretler ve maaşlar, daha az işyeri kısıtlaması ve daha uygun vergi ortamlarıdır.
Dış kaynak kullanımı, maliyetleri en aza indirmek ve üretkenliği artırmak isteyen işletmelere açık bir şekilde gerçek ve somut faydalar sunar. Ancak bununla birlikte, tüketiciler arasında yerli seçenekler yerine yabancı işgücü kullanan işletmelere karşı tepki olabilir, bu da itibara zarar verebilir.
Sonuç
Küreselleşme farklı insanlar için farklı şeyler ifade eder ve bazıları için toplumda yanlış yönde geliştiğini düşündükleri her şeyi kapsayan bir kelimedir. Bununla birlikte, özünde küreselleşme, işletmelerde ve ulusal ekonomilerde ticaret, doğrudan yabancı yatırım ve diğer sınır ötesi değişim biçimlerinin rolünü genişletmekle ilgilidir.
Küreselleşme, işletmeler, tüketiciler ve bir bütün olarak ülkelerin ekonomisi için son yüzyılın en önemli değişkenlerinden biri olmuştur. Bugün her ülke için bir kazan-kazan olarak daha serbest ticaret hakkındaki önceki algılara meydan okuyan yeni bir endişenin söz konusu olduğunu söylemek mümkündür.
Liberal ekonomiler her zaman işletmeleri ve işleri etkileyen yeni rekabete ve yapısal değişikliklere maruz kalırken, madalyonun diğer yüzü, aynı ekonomik süreçlerin birçok yeni iş modeli ve iş fırsatı yaratması ve nihayetinde yaşam standartlarını iyileştirmesidir.
Genellikle dijitalleşmenin etkisi altında olan bu yeni dinamik, işletmeleri değişim ve dönüşümlere zorlar. Küreselleşme ve beraberinde getirdiği ilişkili faktörlerin gerisinde kalan bir işletme, açık bir şekilde değişen tüketici taleplerine yetişemeyip, rakiplerinin gerisinde kalma riski ile karşı karşıyadır. Bu nedenle küreselleşme konusu, büyük ya da küçük her işletme için hayati önem taşıyan bir faktördür.
Küreselleşme, bugün işletmeler için daha yüksek araştırma-geliştirme, yenilik ve sermaye yoğunluğuna sahip iş modelleri ve teklifler geliştirmeleri için yeni fırsatlar yaratmıştır. Son on yılda piyasaya giren ürün ve hizmetlerin çoğu tam olarak bu özelliklere sahiptir. Eğer küreselleşme olmasaydı bugün işletmelerin daha küçük hacimli satışlarla çalışan iş modelleriyle devam etmek zorunda kalacaklarını söylemek yanlış olmayacaktır.
Küreselleşme sayesinde işletmeler eskisinden daha fazla uzmanlaşabilmişlerdir ve bunun sonucunda insan sermayesi ve vasıflı işlerin ekonomideki payı önemli ölçüde artmıştır. Bugün gelişmiş ekonomiler, daha önce hiç olmadığı kadar iyi ücretli ve daha iyi vasıflı işlerden daha fazla paya sahiptir.
Küreselleşme, ürünleri daha ucuz hale getirerek veya fiyat artışlarının hızını azaltarak insanlar için reel ücretleri artırmıştır. Tüketicilerin dünyanın herhangi bir yerindeki ürüne veya hizmete, herhangi bir zamanda erişmesi mümkün olmuştur. Bu da esasında ürünler ve hizmetlerle beraber kültürleri de bütünleştirmiştir.
Bu durum diğer yandan işletmeleri dünyanın herhangi bir yerinde tüketicilere de hitap edebilir bir hale getirmiştir. Bugün her hanenin satın aldığı tipik ürünler, yurt içi fiyat gelişmeleri yerine küresel fiyat gelişmelerini takip ederek tüketicilere hem daha yüksek kaliteli hem de eski dönemlere göre daha uygun fiyatlı olarak sunulabilir hale gelmiştir.
Küreselleşme, üretkenlik artışına önemli katkılarda bulunmuş ve bunun sonucunda yaşam standartlarını daha da yükseltmiştir. Küreselleşme, yeni teknolojinin pazarlar ve ülkeler arasında hızla yayılmasını sağlamak için özellikle önemli olmuştur. Uzun vadede, toplumların ne kadar zenginleştiğinin hızını belirleyen şey teknolojik gelişmenin hızıdır.
Küreselleşme birçok yönden küçük ya da büyük ölçekli olsun her tür faaliyeti gerçekleştiren ve her tür sektörde yer alan tüm işletmeler için bir öğrenme sürecidir. Küreselleşme sürecinde işletmeler yavaş yavaş ürünlerini, süreçlerini ve üretimlerini nasıl geliştireceklerini anlarlar. İşletmelerde ve dolayısıyla bağlı olarak ülke ekonomilerinden insan gücü kalitesini ve yatırımcıların ve işletmelerin faaliyet gösterdiği alandaki verimliliği artıran, tüketiciler için faydayı maksimize eden bu deneyimlerdir.
Çoğu karmaşık dinamikte olduğu gibi, küreselleşme işletmeler için mutlak bir olumlu ya da olumsuz değildir. İşletmenin faaliyet gösterdiği sektöre, hedef kitlesine, niş ve operasyon ölçeğine bağlı olarak, işletmeler varlığı ile net faydalar veya dezavantajlar bulabilirler. Ancak kesin olan bir şey vardır ki, yakın gelecekte küreselleşmenin etkileri hissedilmeye devam edecektir ve hatta muhtemelen yoğunlaşmaya devam edecektir. Bu da işletmelerin değişen küresel ekonomiye uyum sağlamaları gerektiği anlamına gelir.