Koç-danışan ilişkisi, birlikte bir yolculuğa başlamak isteyen iki birey arasındaki ortaklıktır. Ortaklığa dayalı koç-danışan ilişkisi süregelen bir evrimdir, aslında koçluk yolculuğu zaman geçtikçe değişir, gelişir, zamanla daha derin bir bağ oluşturur.
Bir koç, koçluk süreci içerisinde seanslarda danışanını belirli bir hedefe ulaşmada veya içinde bulundukları bir duruma çözüm bulmada destekler. Genellikle bu, bir kerelik bir olay değil, zaman alan bir süreçtir. Koçluk sürecinde seanslar danışan için yeni çözümler, ilham, dürtüler bulmak ve hedeflerine ulaşmadan önce atması gereken eylem adımlarını düşünmek için kullanılır.
Başarılı bir koçluk seansı, planlama ve hazırlık gerektirir. Koç, danışanının hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacak bir plan hazırlamalıdır. Plan, danışanın hedeflerine yönelik belirli adımlar içermelidir. Bu adımlar, danışanın kişisel özellikleri, hedefleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak tasarlanmalıdır. Plan, koç ve danışan arasında birlikte oluşturulabilir.
Başarılı bir koçluk seansı için hazırlık aşamasında koç, danışanın hedefleri doğrultusunda konulara odaklanmalı ve danışanının ihtiyaçlarına uygun sorular hazırlamalıdır. Ayrıca, danışanın duygusal durumunu da anlamak için duygusal zeka tekniklerini kullanabilmelidir.
Başarılı bir koçluk seansı için koç, süreçleri danışanın yaklaşımı, hedefleri, ihtiyaçları ve kişisel özellikleri doğrultusunda planlamalıdır. Koçluk süreci boyunca, koç ve danışan arasında bir güven ilişkisi kurulması ve etkili bir iletişim sağlanması açısından seansın yönetilmesiyle ilgili planlamalar, beceriler, koçluk süreçlerinin başarısında önemlidir. Bunlar bazı başlıklar halinde ele alınabilir:
Gündem Belirleme
Koçluk seansların planlanırken atılması gereken ilk adım danışanı tanımak, anlamak ve bir yakınlık kurmaktır. Böylece danışan için doğru gündemler belirlenebilecektir.
Gündemin belirlenmesi, ilişki için çok önemli bir andır. Gündem, sağlam bir başlangıç için temeli temsil eder: Koç ve danışan, kişisel değerlerini, vizyonlarını ve amaçlarını paylaşırken, danışanın hedeflerine doğru ilerlemesine yardımcı olacak bir dizi karşılaşmaya kendilerini adarlar. Bir koçluk yolculuğunun, hedefleri belirlemek ve yol boyunca neyin işe yarayıp neyin yaramadığını değerlendirmek için bir eylem planı tasarlaması gerekir. Gündemin amacı, hedeflerin belirlenmesini ve bireyin bundan sonra yapması gereken eylemlerin belirlenmesini kolaylaştırmaktır. Önceden tanımlanmış bir gündem hesap verebilirlik sağlar ve ilişkiyi iyi tanımlanmış bir ortamda çerçevelendirir: bu şekilde hem koç hem de danışan kendini güvende hisseder ve paylaşılan bir programa dahil olur.
Koçluk süreci başlatırken, koç ve danışan her ikisine de uygun olabilecek bir gündem planlayacaktır. Danışanın seansa ihtiyaç duyduğu anda ve zamanda gerçekleştirilebilecek toplantılarla daha resmi olmayan ve açık bir zaman çizelgesi seçebilirler veya daha yapılandırılmış bir plan seçebilir ve toplantıları düzenli olarak planlayabilirler. Ancak, başarılı bir koçluk süreci, atılacak adımların planlanmasını ve ayrıntılı tasarımını içerdiğinden, net bir gündem belirlemek önemlidir.
Gündemin, danışan tarafından koçla birlikte belirlenmesi ve belirleyecekleri hedeflere uygun olması ve danışanın spesifik becerilerinin gelişimine uyarlanması gerekir. Bu nedenle, planlanan gündemin koçluk yolculuğunun özel hedefine odaklanması gerekir. Gündem planlanırken hem danışanın mesleki gelişimi hem de kişisel alanı dikkate alınmalıdır. İki alan genellikle birbiriyle bağlantılıdır.
Hedef Odaklılık
Herhangi bir koçluk etkileşiminin başlangıcı net bir hedef ile başlamalıdır. Koçluğun öğrenme çıktılarının başarılı bir şekilde değerlendirilmesini garanti etmenin tek yolu bu olduğundan, hedef belirlemek aslında bir koçluk sürecinde çok önemli bir görevdir. Dolayısıyla sahip olunması gereken ilk önemli koçluk becerisi, danışanlardan net, ulaşılabilir, iyi tanımlanmış ve motive edici hedefler ortaya çıkarma yeteneğidir. Doğru hedefler ve dönüm noktaları, eylemlere rehberlik eder ve danışanların enerjilerini net bir hedefe odaklar.
Koçlukta hedeflerin belirlenmesi, koçluk yapılan kişinin neyi başarmak veya yapmak istediği hakkında bir fikir sahibi olması açısından önemlidir. Koçluk ilişkilerinin hedef odaklı olması gerekir çünkü danışan, bir şeyi başarmak için zorlayıcı bir ihtiyaç duymadan hedefine ulaşamamak için kolayca bir bahane bulabilir. Her insan motivasyonları farklı şekillerde bulur ve koçun danışanın motivasyon stratejileri bulmasına yardım etmesi gerekir. Dolayısıyla her danışan ne istediğini ve bunu nasıl başaracağını açıkça belirtmelidir Hedeflerinin ardındaki motivasyonları belirlemesine ve bu hedeflere ulaşmak için çalışmasına yardımcı olmak koçun temel rolüdür.
Danışanın hedeflerini keşfetmesine ve değerlendirmesine yardımcı olmak için SMART gibi kanıtlanmış bazı hedef belirleme teknikleri iyi bir seçimdir. Bu, hedefin her zaman Spesifik, Ölçülebilir, Ulaşılabilir, Gerçekçi ve Zamanında olması gerektiği anlamına gelir. Harika bir koçun bir diğer önemli becerisi de sorunları çözüm olarak yeniden çerçevelendirebilmektir.
Dolayısıyla başarılı bir koçluk seansı, koçluk danışanın hedefleri doğrultusunda planlanmalı ve sürdürülmelidir. Koç, süreç içerisinde her daim danışanının hedeflerini, ihtiyaçlarını, isteklerini anlamalı ve seansı buna göre yönetmelidir.
Soru Sorma
Bir koçun soru sorma becerisi, koçluk seansları açısından oldukça önemlidir. Çünkü koçluk, bireylerin kendilerini keşfetmelerine, hedeflerini belirlemelerine ve bu hedeflere ulaşmalarına yardımcı olmak için tasarlanmış bir süreçtir.
Güçlü sorular sormak en önemli koçluk becerilerinden biridir. Doğru sorular, danışanlarını hedeflerini netleştirmelerine ve sorunlarına yanıtlar ve çözümler bulmalarına yardımcı olur. Doğru soru türlerini bilmek ve bunları doğru zamanda sormak, başarılı bir koçluk sürecinin anahtarıdır.
Bir koçun soru sorma becerisi, koçluk sürecinde müşterinin kendisine ve yaşadığı duruma daha iyi anlaması, keşfetmesi ve yaratıcı çözümler bulması için kritik bir faktördür. Bu nedenle, koçlar, danışanlar ile etkileşimlerinde etkili bir şekilde soru sormayı öğrenmek için zaman ve kaynak ayırmalıdır. Koç, danışanına doğru sorular sorarak onun düşüncelerini, fikirlerini ve duygularını ortaya çıkarmalıdır. Sorular, danışanın hedeflerine ulaşmasını sağlayacak çözümleri bulmasına yardımcı olmalıdır.
Doğru sorular, danışanın düşüncelerini açığa çıkarır, onları derinlemesine düşünmeye teşvik eder ve farkındalık yaratır. Ayrıca danışanın kendi hedeflerine, değerlerine, tutkularına ve ihtiyaçlarına uygun çözümler ve stratejiler geliştirmesine yardımcı olur.
Diğer yandan koçlar, danışanlarını sadece doğru soruları sormakla kalmaz, aynı zamanda onların cevaplarını da dinleyerek, anlamaya ve anlamlı geribildirimler vererek yol gösterirler.
Aktif Dinleme
Koçluk becerileri içerisinde en önemlilerinden biri, danışanı aktif olarak dinlemek, bilgi toplamak ve ardından danışan için bunları filtrelemek, analiz etmek ve netleştirmektir.
Danışanlar koçlarına duygularını, düşüncelerini, zorluklarını ve başarılarını açıklayarak, kendileri hakkında daha fazla bilgi vermeye çalışırlar. Bu noktada bir koçun aktif dinleme becerisi, danışanın bu süreci daha etkili bir şekilde tamamlamasına yardımcı olur.
Aktif dinleme, koçların danışanlarını tam dikkatle dinleyerek, anlamaya ve anlamlı geribildirimler vererek, kendileri hakkında daha fazla farkındalık kazanmalarına yardımcı olur. Ayrıca danışanın kendi hedeflerine, değerlerine, tutkularına ve ihtiyaçlarına uygun çözümler ve stratejiler geliştirmesine de yardımcı olur. Ayrıca koçları, danışanlarına odaklanarak, ilgiyle, yargılamadan dinlemeleri, güven ve samimiyetin oluşmasına yardımcı olur. Bu da müşterilerin kendilerini daha rahat ifade etmelerine ve koçların da daha doğru geri bildirimler vermelerine yardımcı olur.
Aktif bir dinleyici tarafsızdır, yargılayıcı değildir ve ilgilidir. O yüzden mümkün olduğunca objektif olmaya çalışmak, her bir danışana tüm dikkati vermek ve gerçek bir ilgi göstermek bir koçun, koçluk süreçlerinde temel olarak izlediği yaklaşımdır.
Bu nedenle bir koç, danışanını anlamak için dikkatli bir şekilde dinlemeli ve söylediklerini analitik bir bakış açısıyla anlamaya çalışmalıdır. Aynı zamanda danışanın söylediklerine ve davranışlarına dayanarak doğru sorular sormalı ve yanıtlar almaya gayret göstermelidir.
Gözlemleme
Bir koçun gözlemleme becerisi, koçluk sürecinde danışanın söylediklerinin ötesindeki nüansları, vücut dilini, tonlamaları ve diğer ipuçlarını fark etme yeteneğidir. Koçlar, danışanlarının davranışlarına, hareketlerine, duygusal durumlarına ve diğer belirtilerine dikkat ederek ihtiyaçlarını daha iyi anlarlar. Koçların gözlem becerisi, danışanların kendilerini ifade etme şekillerini, kararlarını ve tepkilerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur. Danışanların güçlü yönlerini ve zayıf yönlerini belirlemelerine ve daha iyi geri bildirimler vererek daha iyi sonuçlar elde etmelerine yardımcı olur.
Koçlar, bu beceri ile danışanlarının farkında olmadıkları davranış kalıplarını veya alışkanlıklarını fark ederek, onların da bu konuda farkındalıklarını arttırabilirler. Bu sayede danışanlar, kendileri hakkında daha fazla bilgi sahibi olarak, doğru hedefler belirleyebilir ve daha etkili stratejiler geliştirebilirler.
Dolayısıyla danışanını sözlerini aktif olarak dinlemenin yanı sıra bir koç, jestleri okumayı, duygu ve düşünceleri özümsemeyi ve satır aralarını okumayı unutmamalıdır. Danışan meslektaşından bahsederken gerçekten kızıyor mu, partnerinden bahsederken üzülüyor mu? O iş görüşmesinden bahsederken heyecanlı mı yoksa endişeli mi? Bunlar, danışanın gerçekte ne istediği, nereye ulaşmak istediği, ne hissettiği gibi içsel faktörlerin birer dışa vurumudur ve koç bu tür ipuçlarından değerlendirmek ve süreci yönetmek için yararlanır.
İletişim Becerisi
Bir koçun iletişim becerisi, koçluk sürecinde danışanlar ile etkili bir şekilde iletişim kurabilme yeteneğidir. Koçların, danışanlar ile açık ve anlaşılır bir şekilde iletişim kurması, danışanların kendileri hakkında daha fazla farkındalık kazanmalarına, hedeflerini belirlemelerine ve bu hedeflere ulaşmalarına yardımcı olur.
Koçların etkili iletişim becerisi, danışanların kendilerine karşı güven ve samimiyet duymalarını sağlar. Bu, danışanların kendilerini daha rahat ifade etmelerine, koçların da daha doğru geri bildirimler vermelerine yardımcı olur. Koç, böylece danışana güvenli bir alan sağlayabilir.
Ayrıca, koçlar, danışanların farklı iletişim stillerini anlayarak, onlara uygun iletişim tekniklerini kullanarak daha etkili bir şekilde iletişim kurabilirler. Bu, danışanların ihtiyaçlarına ve hedeflerine uygun çözümler ve stratejiler geliştirmeye yardımcı olur. Dolayısıyla başarılı bir koçluk seansı, koç ve müşteri arasında etkili ve verimli bir iletişim sağlamalıdır.
Güven İlişkisi
Başarılı bir koçluk seansı, koç ve danışan arasında bir güven ilişkisi kurulmasıyla başlar. Danışan, koçun kendisine yardımcı olacağına ve onun hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacağına inanır. Koçların, danışanların kendilerine inanmalarına, kendi yeteneklerine güvenmelerine ve hedeflerine ulaşabileceklerine dair pozitif bir tutum sergilemelerine yardımcı olmaları gerekir.
Koçluk seanslarında güven ilişkisi, koç ve danışan arasında kurulan temel bir bağdır ve koçluk sürecinin başarısında önemli bir rol oynar. Güvenli bir ortamda, danışanların kendilerini açmaları ve koçların gerçek ihtiyaçlarını anlamaları daha kolaydır.
Danışanların koçlarına olan güvenleri arttıkça, koçlarına güvenerek, kendileri hakkında daha fazla bilgi paylaşabilirler, daha doğru daha dürüst dönüşler sağlayabilirler bu sayede koçlar, danışanlarına daha iyi bir şekilde rehberlik edebilirler. Ayrıca danışanlar koçların önerilerini ve geri bildirimlerini daha kolay kabul ederler ve daha iyi sonuçlar elde edebilirler. Diğer yandan, koç ile danışan arasındaki güven ilişkisi danışanların motivasyonlarını ve kendilerine olan inançlarını artırarak, hedeflerine daha odaklı bir şekilde çalışmalarını sağlar.
Esneklik
Bir koçun esneklik becerisi, danışanlar ile çalışırken planları veya stratejileri değiştirme veya uyarlama yeteneğidir. Koç, danışanın ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre esnek bir yaklaşım benimseyerek, farklı durumlarda farklı stratejiler ve teknikler kullanabilir.
Başarılı bir koçluk seansı, planlanmış bir şekilde başlasa da, koçun danışana göre esneklik göstermesi gerekebilir. Koç, danışanının hedeflerine, ihtiyaçlarına göre planı değiştirmelidir.
Koçun danışanların değişen ihtiyaçlarını ve hedeflerini anlayarak, esnek bir yaklaşım benimseyebilmesi, danışan ile daha iyi bir bağlantı kurmasına ve koçluk seanslarının verimliliğini artırmasına yardımcı olur.
Empati
Empati becerisi, bir kişinin başka bir kişinin duygusal durumunu anlaması ve kendini onun yerine koyabilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla koçluk seansları açısından bir başka çok önemli koçluk becerisi, danışana koçun onu gerçekten anladığını göstermesi, empati yapmasıdır.
Koçlar için, empati becerisi danışanlarının duygusal durumunu anlamalarına ve onların perspektiflerini takdir etmelerine yardımcı olur. Empati güven oluşturur ve harika bir koçluk ilişkisinin önemli bir unsurudur.
Koçların empati becerisi, danışanlar ile daha iyi bir bağlantı kurmalarına ve koçluk sürecinde danışanlara daha fazla destek olmalarına yardımcı olur. Bu sayede koçlar danışanlarının duygusal durumunu anlayarak onların ihtiyaçlarını ve endişelerini daha iyi anlarlar. Bu da koçluk seanslarının verimliliğinin artırılmasına yardımcı olur.
Koçluk seansında, koçun danışana empati göstermesi, sürecin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi açısından çok önemlidir. Koç, süreç içerisinde her daim danışanın duygularını ve düşüncelerini anlamalı ve ona destek olmalıdır. Bu, yargılamadan, kişiselleştirmeden ve kendine odaklanmadan danışan ile bağlantı kurmakla ilgilidir.
Geri Bildirim
“Geri bildirim” terimi, kelimenin tam anlamıyla bir bireyin gidişatı ile ilgili olarak bilgiyi ona geri beslemek anlamına gelir. Bu bilgi, geri bildirimi alan kişiyle ilgilidir ve performanslarını veya deneyimlerini değerlendirebilecekleri verileri sağlar.
Etkili geri bildirim, koçluk yapılan kişinin öğrenme sürecini hızlandırabilir ve kendisine değer verildiğini ve takdir edildiğini hissetmesi için ilham verebilir ve motive edebilir. Bu nedenle, bir koçluk seansında geri bildirimler oldukça önemlidir.
Doğru geri bildirimler almak ve doğru geri bildirimler vermek de koçluk süreçlerindeki, seanslarında başka bir temel koçluk becerisidir. Geri bildirim asla kibirli olmamalı veya danışana koçun daha iyi bildiğini veya uzman olduğunu göstermek için bir araç olarak kullanılmamalıdır. Açık, ilgili, yapıcı, çözüm odaklı, olumlu ve motive edici olmalıdır. Amaç, danışanın yaptığı şey hakkında kendini kötü hissetmesini sağlamak değil, daha çok iyileştirme, geliştirme ve daha iyisini yapması için çözümler ve yeni yollar bulmasına yardımcı olmaktır. Geri bildirimi doğru şekilde sağlamak, bir danışan ile güveni bir süreç oluşturmak için harika bir araçtır.
Teknik, Yöntem ve Araçların Doğru Kullanımı
Etkili koçluk, doğru soruları doğru sırayla sorma yeteneğinin ötesine geçer ve danışanın özellikleri, ihtiyaçları, beklentileri, hedefleri doğrultusunda sahip olduğu koçluk araçlarını doğru yerde ve zamanında kullanmayı içerir.
Doğru koçluk tekniğini ne zaman ve nasıl kullanacağını bilmek, koçluk becerilerinin en önemlilerinden biridir. Koçluk teknikleri ve araçları, doğru şekilde kullanılırsa, danışanın hayatının yönünü değiştirebilir ve sürekli büyüme, refah ve sürdürülebilir başarıya ulaşmalarına yardımcı olabilir.
Bununla birlikte, koçların sadece doğru teknikleri, yöntemleri ve araçları kullanmakla kalmayıp aynı zamanda danışanlarına kişiselleştirilmiş bir koçluk yaklaşımı sunmaları da önemlidir. Her danışan farklıdır ve her danışanın kendine özgü hedefleri, istekleri, beklentileri, talepleri, ihtiyaçları vardır. Bu nedenle, bir koçun danışanının özelliklerine göre koçluk yaklaşımını kişiselleştirmesi önemlidir.
Tüm bunların yanında belirtmek gerekir ki, bu temel koçluk becerileri seans içerisinde, öncesinde ve sonrasında yürütülmesi gerekli olan adımlar teorik açıdan genellikle kolaydır, ancak bu adımları atmayı göründüğünden daha zor hale getiren (öngörülemeyen) engeller, barikatlar, tepkiler, dikkat dağıtıcı şeyler veya yardımcı olmayan modeller her zaman olabilecektir. Başarılı bir koç olarak bu gerçeği bilir ve bunun üstesinden gelebilecek araçlar, deneyimler ve eğitimler ile donatılmıştır. Koç gerek seans öncesi, gerek seans sırası, gerekse seanstan sonra danışanının her daim yanındadır, onu yalnız bırakmaz ve süreç boyunca bir kılavuz veya çerçeve sağlar.