Bu SMART Hedefler Kılavuzu kimler içindir?
SMART, en kısa tanımı ile hedef belirlemede kullanılan bir kısaltmadır. SMART Goals (SMART- Akıllı Hedefler) kısaltması, yöneticilerin kuruluşlar içinde daha iyi hedefler belirlemesi için bir dizi kriter olarak ortaya atılmış bir araçtır. Ancak SMART kısaltması o kadar güçlüdür (ve akılda kalıcıdır) ki kişisel hedef belirlemede de kullanılmaya başlanmıştır. SMART hedefler, koçluk uygulamalarının temel yapı taşlarından biridir.
Bu SMART Hedef Belirleme ve Eylem Planlama Kılavuzu, koçlar ve koçluk uygulamaları için hedef belirleme ipuçları sunar. Ayrıca, danışanlarınıza yardımcı olmak için size daha derin bir hedef belirleme anlayışı sunar.
SMART kısaltmasına genel bir bakış ve faydalı bir SMART grafiği ile başlayan bu kılavuz, SMART hedef ayarının her bir öğesini derinlemesine ele alır. Ayrıca, hem sizin hem de danışanlarınızın çok yönlü ve SMART Hedefler ve Eylemler belirlemenize yardımcı olmak için – baştan sona – SMART Hedefleri örnekleri içerir.
SMART Hedef nedir?
SMART Hedef, SMART kriterlerinin karşılandığı bir hedeftir. Bir SMART hedefine ulaşmak (ve ilerlemeyi izlemek) daha kolaydır, çünkü net bir şekilde tanımlanmıştır. Smart hedefler aşağıdaki şekildedir.
Spesifik
Açık ve spesifik olmak, hedeflere ve eylemlere ulaşmayı ve başlamayı kolaylaştırır. Böylece hedefinizin tam olarak ne olduğunu bilebilir, buna göre adımlar atabilirsiniz.
Ölçülebilir
Bir hedef veya eylemin ne zaman tamamlanacağını bilmenize ve bu doğrultuda hedefe doğru olan ilerlemeyi ölçmenize yardımcı olur.
Ulaşılabilir
Hedefe ulaşmak için gereken eylemler üzerinde doğrudan kontrole sahip olmanızı sağlar.
Gerçekçi
Hedefin gerçekçi olması, gereksiz stres ve hayal kırıklığından kaçınmanızı sağlar. Gerçekçi olmayan hedefler, gerçekleşmediğinde sizi üzebilir.
Zamana Dayalı
Hedefinize erişmek için bir zaman belirlemeniz, hedefe odaklanmanıza ve motive olmanıza yardımcı olur, hedefe eriştirecek olan süreç ve adımlar için bir tarih konusunda bize ilham verir.
SMART Kriterlerindeki Varyasyonlar
SMART kriterlerinde birçok küçük varyasyon vardır. “S” ve “M” kriterler neredeyse her zaman tutarlı bir şekilde kullanılırken “A” ve “R” değişebilir. A’yı ifade eden ulaşılabilir bazen erişilebilir, karşılanabilir, uyumlu gibi ifade edilebilir. R’yi ifade eden gerçekçilik ise ilgili, makul, sonuçlara dayalı gibi ifade edilebilir. Zamana dayalılığı ifade eden “T” ise zamana bağlı, zaman odaklı, zamana duyarlı gibi farklı isimlerle anılabilir. Ancak genel olarak bunlar, aynı şeyi ifade eder.
SMART Hedef Belirleme
SMART hedef belirleme bir sanattır. Bir vizyon veya fikirle başlarız ve yavaş yavaş iyileştiririz, daha spesifik ve ölçülebilir hale getiririz, böylece eyleme geçebileceğimiz bir hedef halini alır. Bir koç, bu süreçte SMART hedeflerin oluşturulabilmesi noktasında danışmanın ihtiyaç ve isteklerini dinler, konuşur, analiz eder ve danışanın hedeflerini eyleme geçirilebilir, ulaşılabilir ve AKILLI hale getirmek için fikirlerini iyileştirmesine ve bilemesine yardımcı olmak için sorular sorar.
SMART Hedefleri Örneği
Çoğu zaman insanlar SMART olmayan hedefler koyarlar. İşte SMART olmayan bir Hedefi nasıl alıp SMART yapacağınıza dair bir örnek:
SMART Olmayan Hedef: Daha fazla satış yapın!
Şunu düşünün: Daha fazla satış elde etme hedefiyle, bu hedefe ulaştığınızı nasıl anlarsınız? İlerlemeyi nasıl ölçersiniz/ yolda olduğunuzu nasıl anlarsınız? Nereden başlayacaksınız?
SMART kriterlerinin nasıl yardımcı olabileceğine bakalım:
Spesifik hale getirin – Sağlıklı beslenme e-kitabımın satışlarını ikiye katlayın.
Ölçülebilir hale getirin – Sağlıklı beslenme e-Kitabımdan elde edilen yıllık brüt geliri 10.000 liradan 100.000 liraya çıkarın (Bir tutar ekledik ve brüt geliri ölçtüğümüzü açıkça belirttik. Bu, hedefi ölçülebilir bir hale getirmemize ve dolayısıyla ilerlemeyi izlememize olanak tanır.
Eyleme dönüştürülebilir olduğundan ve kontrolünüz altında olduğundan emin olun – Bunu yapmanın bir yolu, hedefi doğrudan etkileyecek, yapabileceğiniz belirli eylemleri düşünmektir. İşte kontrolünüz dahilindeki 4 örnek eylem: Yeni, daha heyecan verici bir kitap kapağı tasarlayın. Bir pazarlama eylem planı oluşturun. Bazı kişilerden kitabı okumasını ve incelemesini isteyin. Fiyatı yükseltin.
Gerçekçi Olun – Sağlıklı beslenme e-Kitabımdan elde edilen geliri 10.000 liradan 25.000 liraya yükseltin (daha gerçekçi ve ulaşılabilir hale getirmek için miktarı azaltın, ilk hedefte 100.000 liraydı, fakat buna erişmek belki de olanaksızdı, böyle bir hedef motivasyonu azaltabilir).
Zamana Bağlı Olun – Bu hedefi gelecek yıl sonuna kadar tamamlamanızı istiyorum.
Nihai SMART Hedefleri Örneği şimdi şu şekildedir: Sağlıklı beslenme e-Kitabımın yıllık brüt gelirini gelecek yıl sonuna kadar 10.000 liradan 25.000 liraya çıkarmak.
(S) – Spesifik: SMART Hedefleri Spesifiktir
Gerçekten ne olduğunu anlamadığınız veya çok büyük ve belirsiz göründüğü için bir göreve başlamakta zorlandığınız oldu mu? Yalnız değilsiniz. Pek çok insan hedeflerine başlamakta zorlanır, sırf hedeflerini yeterince belirgin, yeterince spesifik bir hale getirmedikleri için. Ancak gerçekten de bu çabaya değer: Hedefler ne kadar spesifik olursa, başarılmaları da o kadar kolay olur. Ne istediğimiz konusunda net olduğumuzda, tam olarak ne yapmaya çalıştığımızı bildiğimiz için karar vermeyi ve harekete geçmeyi kolaylaştırır.
SMART Hedef Örneği:
Amacınızın bir yazlık gömlek satın almak olduğunu hayal edin. Alışveriş merkezine gidiyorsunuz ve aralarından seçim yapabileceğiniz çeşitli mağazalar, tasarımlar ve desenler arasında hızla bunalıyorsunuz. Şimdi bunun yerine, kısa kollu ve yakalı düz beyaz bir gömlek için alışveriş yaptığınızı hayal edin. Gezinirken artık renkli ve desenli gömlekleri görmezden gelebilir ve yalnızca beyaz, kısa kollu gömleklere kolayca odaklanabilirsiniz. Şimdi gömleğinizin en az bir cebi olması ve belirli bir fiyattan daha fazla olmaması gerektiğini hayal edin. Az önce hedefinizi daha da belirgin, daha spesifik bir hale getirdiniz. Artık pahalı mağazaları ortadan kaldırabilirsiniz ve gömlek alışverişiniz daha da kolay olur. Şimdi ne yapacağınız ve nasıl başlayacağınız konusunda daha net bir fikriniz var.
(M) – Ölçülebilir: SMART Hedefleri Ölçülebilirdir
Hedefinizi ölçemedikçe, ona doğru önemli bir yol kat ettiğinizi veya çoktan oraya ulaştığınızı nasıl bileceksiniz? Bunu belirlemezseniz, hedefi tamamladığınızı kanıtlayamazsanız, bu ölçülebilir değildir. Bu da bir SMART hedef olmadığı anlamına gelir. Ölçülebilirlik, hedeflerinizi spesifik hale getirmenin çok önemli bir parçasıdır.
SMART Hedef Örneği:
Amacınız “Bülteninize daha fazla kişinin kaydolmasını sağlamak” ise, şu anda nerede olduğunuzu ve ne amaçladığınızı bilmiyorsanız, başarılı olduğunuzu nasıl bileceksiniz? Bunun yerine hedefiniz “Bülten abone listenizi 250 kişiden 500 kişiye çıkarmak” olabilir. Bu ayrıca, yaptığınız şey ihtiyacınız olan sonuçları almıyor gibi görünüyorsa, ilerlemeyi izlemenize ve eylem planınızı ayarlamanıza olanak tanır.
Ölçünüzü bulmanın bir yolu, “Bunu neden yapıyorum? Neden uğraşıyorum?” diye sormaktır. Böylece bunu neden yaptığınızı belirlemeniz ve hedeflerinizin başarıyla tamamlandığından emin olmak için ihtiyaç duyduğunuz önlemleri belirlemeniz daha kolay olacaktır. Ölçünüz finansal bir miktar, yüzde artışı veya bir tür sayı olabilir. Bazı hedefler ve eylemler için tek ölçü, görevin tamamlanması için “evet” veya “hayır” olabilir. Eğer hedefin tamamlandığını birine nasıl kanıtlayacağınızı bilmiyorsanız, hedef ölçünüz yeterince spesifik değildir.
(A) – Ulaşılabilir: SMART Hedefleri Ulaşılabilirdir
Bir hedefin SMART olması için bizim tarafımızdan belirlenmiş olmasının yanı sıra bizim kontrolümüz dahilinde eyleme geçirilebilir olması gerekir. Aksi takdirde bu bir hedef değil, sadece bir istek veya bir dilek olur.
Smart Hedef Örneği:
Amacınız “Potansiyel müşterilerin sunduğunuz ürünü mükemmel bir değer olarak görmesini sağlamak” olmamalıdır. Çünkü insanların sizin hakkınızda ne düşündüğü üzerinde hiçbir kontrolünüz yoktur. Bunun yerine, “Benzersiz satış noktalarımızı ve ürünün değer yaratan faydaları listeleyen bir afiş hazırlayarak potansiyel müşterileri bilgilendirmek” gerçekleştirilebilir bir hedeftir. Bu hedef artık eyleme geçirilebilir.
(R) – Gerçekçi: SMART Hedefleri Gerçekçidir
Hedefleriniz hakkında iyi hisler beslemek önemlidir. Bazı hedeflere erişmenin düşüncesi bile bizi mutlu edebilir. Ancak erişilemeyecek olan hedefler belirlemek bizi üzebilir. Kendimize ulaşamayacağımız bir hedef belirlediğimizde, genellikle bunalmış hissederiz, kendi kendimizi yargılarız ve bazen de tamamen vazgeçeriz. Halbuki SMART hedefler harika hissettirir. SMART hedefleri ve eylemleri size ilham verecek kadar zorlayıcı olmalı, ancak diğer yandan da gerçekçi olmalıdır. Bu hedefi başarabileceğinize inanacağınız kadar gerçekçi olması gerekir.
Hedefinizin ne kadar gerçekçi olduğunu kontrol etmenin bir yolu, hedeflerinize ulaşma olasılığınızı (10 üzerinden) değerlendirmektir. Puanınız 8’den az ise, hedefiniz veya eyleminiz çok zorlu veya büyük olabilir. Bu nedenle bu hedefe neden erişmeniz gerektiğine, bu adımları neden atmanız gerektiğine yeterince bağlı hissetmeyebilirsiniz. Kendinize inancınız olmayabilir (ki bu başlı başına bir engeldir).
(T) – Zamana Dayalı: SMART Hedefleri Zamana Bağlıdır
SMART hedefleri ve eylemleri her zaman zamana bağlıdır. Yani hedefleri tamamlamayı planladığınız bir tarih olmalıdır. Bir tarih bulunmadan hedeflerimize ulaşmak için daha az teşvik söz konusu olacaktır. Yaşadığımız günümüz koşullarında hepimiz çok meşgulüz. Hayatımıza daha fazla aktiviteyi nasıl sığdıracağız? Bu hedefin/eylemin bizim için önemli olduğunu bilmek için bir son tarih olmadıkça, faaliyetlerimize nasıl öncelik vereceğimizi nasıl bilebiliriz? Bir hedefe ulaşmak için bir eylem planı, bir yıl sonra bir son teslim tarihine kıyasla, bir ay sonra son teslim tarihi ise, gereken çaba, çözüm ve yardım açısından çok farklı olacaktır.
Bir tarih belirlemek, insanların bu tarihten geriye doğru planlama yapmasına ve uygun bir eylem planı bulmasına olanak tanır. Bir tarih ayrıca bize tamamlanmayı görselleştirme, simülasyon yapma fırsatı verir. Gelecekte o zamanı tamamladığınızı hayal etmenize olanak tanır ve bu, hedefe bağlı kalmanıza yardımcı olur. Bu nedenle belirlediğiniz hedefe erişmek noktasında size ilham veren bir tarih seçmeniz önemlidir, ancak bunalmış hissedeceğiniz kadar da zorlayıcı olmamalıdır. Farklı tarihler, farklı eylemlerin göreli önceliğini veya aciliyetini de temsil edebilir. Örneğin, tamamlanma tarihi 31 Mart olan bir hedef veya eylem, tamamlanma tarihi 30 Eylül olan bir hedeften daha yüksek önceliğe sahip olabilir.
Hedeflerimizi nasıl belirlediğimize ilişkin SMART olmak için 5 ipucu
Hedeflerimiz konusunda SMART olmalıyız. İşte hedeflerinizi belirlemenize ve gerçekleştirmenize yardımcı olacak 5 son ipucu:
- Çok çalışın ama ne zaman dinleneceğinizi bilin. Kendinizi henüz bilmediğiniz, hatalarınız ve yolunuza çıkabilecek şeyler için affedin.
- Kendinize iyi davranın. Bilin ki, daha kısa bir zaman diliminde elde edilebilecekleri fazla tahmin etmeye ve daha uzun bir süre içinde başarabileceklerimizi az tahmin etmeye meyilliyiz.
- Hedefiniz sizin için işe yaramadığında, hedefi değiştirin. En iyi hedefler, ihtiyaç duyduklarında esner, değişir.
- SMART’ın eylemler ve hedefler için geçerli olduğu gibi hayatın tüm alanlarında da geçerli bir bütün olduğunu aklınızda bulundurun.
- Daha büyük hedeflere ulaşmak için kararlılık ve azim temel niteliklerdir. Hatta çok çalışmaktan daha önemlidir. Sizi kalabalıktan ayıran şey, işler zorlaştığında devam etmenizdir. Bu nitelikler aynı zamanda özgüven, dayanıklılık inşa eder ve kendinizle gurur duymanızı sağlar.
Hedefler eğlenceli, mutlu edici ve ilham verici olabilir. SMART kriterlerinin yaptığı şey, başlamaları daha kolay olacak şekilde hedeflerimizi net bir şekilde tanımlamamıza yardımcı olmaktır. SMART ayrıca harekete geçmeyi, motive olmayı ve nihayetinde başarılı olmayı kolaylaştırır. Son olarak şunu unutmayın: Hedefler size ilham vermek için vardır, kendinizi hırpalamak için değil. Bu nedenle SMART çerçevede kalmak, kendinizi hırpalamanızı, boşa çabalamanızı önleyecektir.
KAYNAK
Bu metin, Emma-Louise Elsey tarafından yazılan ve “SMART Goals: Complete Guide for Coaches (plus .PDF)” başlığı altında The Coaching Tools Company’de paylaşılan yazının bir çevirisidir. Hakları belirtilen kaynağa aittir.
Yazının orijinali için:
https://www.thecoachingtoolscompany.com/smart-goals-complete-guide-for-coaches-with-pdf/