Empati, şefkat ve merhamet, insanlar arasındaki ilişkileri zenginleştiren ve daha anlamlı hale getiren temel taşlar olarak öne çıkar. İnsan ilişkilerindeki temel unsurlardır ve her biri diğerini tamamlayan önemli yönleri temsil eder. Ancak bu kavramlar bazen birbirinin yerine kullanılsa da, esasında birbirinden farklı anlamlara sahip olan birbiriyle ilişkili üç olgudur.
Empati, bir durumda hissedebileceklerini anlamamız, hissedebilmeniz için kendimizi başka birinin yerine koymakla ilgilidir. Öte yandan merhamet, birinin duygularını tanımak ve onlara yardım etmek istemekle ilgilidir. Şefkat, bir kişiye karşı olumlu duygular beslemekle birlikte, ona karşı anlayışlı ve destekleyici bir tavır sergileme isteği anlamına gelir ve sevgi içerir.
Hepsi de diğer insanların duygularına, hissettiklerine yanıt vermeyi içerirken, odak noktasında farklılık gösterirler. Bu yazıda insan ilişkilerinde önemli parametreler olan bu olgular üzerine odaklanarak arasındaki anlam farklılıkları ele aldık.
Empati
Empati, bir insanın duygusal dünyasını anlamaya çalışmak ve onun yerine geçerek hissetmeye çalışmak anlamına gelir. Başka birinin duygusal deneyimini anlamak, sadece yüzeyde değil, derinlemesine hissetmeye çalışmak demektir. Bir bakıma, empati ile duygusal bir köprü kurarak, karşımızdakini daha iyi anlamaya ve onun dünyasında gezinmeye çalışırız.
Bir kişinin duygularını anlamaya çalışmak ve onları içselleştirmeye çalışmak, empati göstermek anlamına gelir. Bu bakımdan empati, başkalarının ne hissettiğini anlamak için duygusal bir bağ kurma yeteneğini ifade eder.
Hiç şüphe yok ki bazı insanlar diğerlerine göre empatiye daha yatkındır. Hepimiz, tıpkı çevrelerindekilerin duygularından tamamen kopuk görünen insanlar tanıdığımız gibi, duygularımızı okuma konusunda yetenekli olan birini hayatımızda tanımışızdır.
Kendilerini empatik olarak tanımlayan insanlar, başkalarını da büyük ölçüde önemseme eğilimindedir. Başkalarının karşılaştığı ihtiyaçları, istekleri ve korkuları anlarlar, bu nedenle bir empatik kişi, diğer insanların kendilerini güvende, emniyette ve mutlu hissetmeleri için ihtiyaç duydukları şeylere sahip olmalarını sağlamaya çalışabilir.
Tabii ki, başkalarının duygularına bu kadar bağlı olmanın bazı gerçek düşüşleri de olabilir. Empatik kişilerle ilgili literatürün çoğu, kalabalık alanlarda veya duygusal olarak yüklü olaylarda (düğünler ve cenazeler gibi) kolayca bunaldıklarını öne sürer çünkü etraflarındakilerin duygularını bir sünger gibi emerler. Bunun belirli ortamlarda ne kadar çabuk yorucu hale gelebileceğini hayal etmek zor değildir. Sürekli olarak başkalarının duygularını taşıyorlarsa, empatik bireylerin gevşemesi de zor olabilir. Sürekli olarak aldıkları dış girdileri dengelemenin bir yolunu bulamazlarsa psikolojik olarak zorlanabilirler.
Merhamet
Merhamet, insanların içinde bulunduğu zorlukları ve acıları anlamak, bu zorlukları hafifletmek veya acıları dindirmek için çaba göstermek anlamına gelir. Diğer insanların yaşadığı zorlukları ve acıları anlama, onlara duygusal destek sunma ve onların iyiliği için çaba gösterme eylemini ifade eder. Merhamet göstermek, başkalarının rahatsızlığını hissetmek ve onlara rahatlamaları veya yardım etmeleri için yardım etme isteğini içerir. Merhamet, birisi için basitçe üzülmenin ötesine geçer; hayatlarında olumlu bir fark yaratmak için harekete geçme konusunda gerçek bir istekliliği içerir.
Diğer taraftan merhamet, merhamet yorgunluğu olarak bilinen bir tür tükenmişliğe yol açabilir. Bu duygusal ve fiziksel tükenme, empati duygularının azalmasına, artan sinizm, ayrılma, duygusal uyuşukluk ve ilgisizliğe sebep olabilir.
Hemşireler, ilk müdahale ekipleri ve terapistler gibi diğer insanların acılarına uzun süre maruz kalmanın söz konusu olduğu sağlık hizmeti ortamlarında çalışan kişiler, merhamet yorgunluğu yaşamaya daha yatkındır.
Şefkat
Şefkat, birine veya bir şeye karşı duyulan endişeyi, nazik sevgiyi veya sıcaklığı ifade eder. Duygularda veya etkileşimlerde nazik, düşünceli, sevecen ve içten bir yaklaşımı ifade eder.
Kişi şefkat gösterdiğinde, sevgi dolu bir tutum sergilerken, aynı zamanda başkalarının ihtiyaçlarını anlamaya ve onlara destek olmaya çabalar. Şefkat, sadece duygusal bir bağ kurmanın ötesine geçerek, somut yollarla yardım etmeye odaklanır. Yani şefkat gösteren kişi, sadece duygusal olarak değil, aynı zamanda pratik şekillerde de destek vermek isteği taşır. Karşımızdaki insanın ihtiyaçlarına karşı duyarlılık göstererek, onun yanında olduğumuzu ve onu desteklediğimizi açık bir şekilde gösteririz.
Şefkat, verebileceğimiz ve alabileceğimiz bir hediyedir. Kendimizi canlı, bağlı ve değerli hissetmemizi sağlayabilir. Şefkat aynı zamanda ilişkilerimizde güveni, yakınlığı ve işbirliğini güçlendirebileceği için refahımızı da artırabilir. Bu nedenle şefkat, insan etkileşiminin değerli ve anlamlı bir yönüdür.
Empati Örnekleri
Başkalarını aktif olarak dinlemek
Empati kurmak, başkaları duygularını ve deneyimlerini paylaştığında dikkatlice dinlemeyi içerir. Bu tür durumlarda empati yaşayan kişiler, aynı zamanda soru sorabilir veya birinin paylaştığı şey üzerinde düşünebilir.
Diğer insanların duygularını anlamak
Empati, diğer insanların duygularına uyum sağlamakla karakterize edilir. Örnekler arasında birisinin ne zaman üzgün, mutlu, üzgün veya kızgın hissettiğini anlayabilmek yer alır.
Başkalarının ne hissettiğini hissetmek
Başkalarının ne hissettiğinin farkında olmanın yanı sıra, empati örnekleri aynı duygusal tepkileri fiilen hissedebilmeyi içerir. Bu duyguları özümsüyormuşsunuz gibi hissedebilir, böylece sonunda aynı duyguları yaşayabilirsiniz.
Kendinizi başka birinin yerine koymak
Kendinizi başka birinin durumunda hayal etmek ve onların nasıl hissedebileceğini anlamaya çalışmak, onlarla empati kurmanıza yardımcı olabilir. Örneğin, bir arkadaşınız bir sınavda başarısız olursa, onun ne kadar hayal kırıklığına uğrayabileceğini ve hüsrana uğrayabileceğini hayal etmeye çalışabilirsiniz. Örneğin, bir arkadaşınız işini kaybettiyse, bunun duygularınızı ve günlük yaşamınızı nasıl etkileyeceğini hayal ederek empati kurabilirsiniz.
Merhamet Örnekleri
İhtiyacı olan birine yardım teklif etmek
Bu, birinin Pazar torbalarını taşımak, birisi için kapıyı açmak gibi bir görevde birine yardım etmeyi içerebilir. Ya da depresyon yaşayan bir arkadaş için ev işleri yapmak gibi başka türde yardım teklif etmeyi içerebilir.
Bir amaç için gönüllü olmak
Merhamet aynı zamanda insanların zamanlarını, becerilerini ve çabalarını önemsedikleri amaçlar için gönüllü olarak kullanmalarına da beraberinde getirir. Bu, insanlara yardım eden bir kuruluşa para veya kaynak bağışlamayı veya bir topluluk kuruluşuna daha fazla uygulamalı yardım sağlamak için gönüllü olmayı içerebilir.
Başkalarını dinlemek ve sabırlı olmak
Merhamet aynı zamanda insanların başkalarının endişelerini veya deneyimlerini dinlemesine ve sonuç olarak daha fazla sabır göstermesine neden olabilir. Birisinin son zamanlardaki zorlukları hakkında konuşmasını dinleyebilir veya birine özel hayatında yaşadığı bir şey nedeniyle bir proje üzerinde çalışması için daha fazla zaman vermek bunun birer örneği olabilir.
Kederli birine destek olmak
Sevdiğini kaybeden bir arkadaşın yanında olmak, ağlayacak bir omuz vermek, yas sürecinde teselli kaynağı olmak bir merhamet örneği olabilir.
Yaşlılara bireylere destek olmak
Yaşlı komşuları ziyaret etmek veya kontrol etmek, zor bulabilecekleri işlerde yardım teklif etmek ve refakatçilik yapmak da merhamet örnekleri arasında sayılabilir.
Afet sırasında yardım etmek
Doğal afetlerden sonra etkilenen topluluklara yardım sağlamak için gönüllü olarak veya yardım çabalarına bağışta bulunmak da bir merhamet örneğidir.
Şefkat Örnekleri
Başkalarını affetmek
Size yanlış yapan insanları affetme yeteneği, genellikle şefkatten kaynaklanır. Empati, onların yaşadıklarını anlamanıza yardımcı olabilirken, şefkat, onların verdiği zararı affetmeyi uzatarak harekete geçme isteği uyandırır.
Sevgiyi ifade etmek
Aile üyelerine, arkadaşlara veya partnerlere onları sevdiğinizi sözlerle veya sarılmalar gibi hareketlerle sevgiyi aktarmak buna bir örnektir.
Evcil hayvanlara bakmak
Evcil hayvanlara şefkat göstererek, oynayarak ve onlara özen ve ilgi göstererek sevgi göstermek bir şefkat örneğidir.
İltifat etmek
Başkalarına içtenlikle iltifat etmek, onların olumlu özelliklerini öne çıkarmak ve onlara değer verildiğini hissettirmek.
Özür dilemek
Pişmanlığı ifade etmek ve birini incittiğinizde özür dilemek, onların duygularıyla ilgilendiğinizi göstermek.
Aralarındaki Farklılıklar
Empati, merhamet ve şefkat, insan ilişkilerinin önemli yapı taşlarıdır, ancak başkalarıyla nasıl bağlantı kuracağımızı şekillendirmede bunların farklı anlamları ve rolleri vardır. Bu kavramlar arasında bazı örtüşmeler olsa da her biri insan ilişkilerine benzersiz bir şekilde katkıda bulunur. Yani bazı benzerlikleri paylaşsalar da anlamları ve çıkarımları bakımından yukarıda da ele alındığı gibi farklılık gösterirler.
Empati, başkalarını duygusal düzeyde anlamanın ve onlarla bağlantı kurmanın temelini oluşturur. Merhamet, bizi ihtiyacı olanlara yardım etmek için olumlu eylemlerde bulunmaya motive ederek, özen ve ilgimizi aktif olarak göstererek empatiye dayanır. Şefkat, ilişkilere bir duygusal yakınlık ve sıcaklık katmanı ekleyerek bir anlayış atmosferi yaratır. Özetle, empati anlamamıza yardımcı olur, merhamet bizi harekete geçmeye motive eder ve şefkat duygusal yakınlık duygusunu besler. Her üç kavram da güçlü, destekleyici ve besleyici ilişkiler yaratmak için birlikte çalışır.
Güçlü ve sağlıklı insan ilişkileri kurmak için empati, şefkat ve merhamet şarttır. Birbirimizi daha iyi anlamamıza, birbirimize daha fazla değer vermemize, daha barışçıl ve uyumlu bir dünya yaratmamıza yardımcı olurlar.
Bu kavramları etkileşimlerimizde bir araya getirerek daha empatik, şefkatli ve yakın bir dünya oluşturabiliriz. Bu özellikler, birlik duygusunu artırır, iletişimi iyileştirir ve bireylerin duyulduğunu, saygı gördüğünü ve değerli olduğunu hissettiği bir toplumun gelişimine katkı sağlar. Empati, şefkat ve merhameti temel değerler olarak benimsemek, herkes için daha tatmin edici ve zengin ilişkilerin oluşmasına katkı sağlayabilir.
ICF koçlarından destek almak için Koçluk Merkezi ile iletişime geçebilirsiniz.